فرا روش پژوهش‌های انجام شده در حوزه تاب آوری کلان‌‌شهرهای ایران

فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 مهر 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jupm.2023.32231.4385

نویسندگان

اسماعیل علی اکبری^{* 1}؛ شاه بختی رستمی²؛ محمد وهابی³

¹استاد گروه جغرافیای دانشکاه پیام نور،تهران،ایران

²دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌‌‌ریزی شهری، دانشگاه پیام‌‌نور، ایران

³دانشجوی دکتری جغدافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

تاریخ دریافت: 13 مرداد 1402،  تاریخ بازنگری: 21 شهریور 1402،  تاریخ پذیرش: 23 شهریور 1402 

چکیده

تاب‌آوری شهری می‌تواند به عنوان توانایی سازگاری سیستم‌ها در برابر تغییرات، بدون فروپاشی در زمان سوانح مطرح گردد. تاب‌آوری به دلیل پویا بودن واکنش جامعه در برابر مخاطرات، نوعی آینده‌نگری است و به گسترش گزینش‌های سیاسی برای رویارویی با عدم قطعیت و تغییر کمک می‌کند. امروزه تاب‌آوری کلان‌‌‌‌شهرها به‌عنوان یکی از چالش‌‌های بزرگ جهانی در قرن بیست‌‌ویکم تبدیل شده‌است؛ از‌‌این‌‌رو ضرورت و لزوم توجه به تاب‌آوری کلان‌‌شهرها در دهه‌های اخیر جای خود را در ادبیات علمی کشور باز‌ کرده‌ است و در این زمینه تلاش‌های بسیاری در عرصه‌های پژوهشی در قالب رساله، پایان‌نامه، مقالات پژوهشی و همایشی صورت گرفته‌است. این مقاله، با هدف آسیب‌‌شناسی فرا روش پژوهش‌‌های تاب آوری در مقیاس کلان‌‌شهرهای ایران صورت گرفته ‌است. این پژوهش از ‌لحاظ هدف،‌‌ توسعه‌‌ای و از نوع تحلیل محتواست و بر مبنای روش، جزو تحقیقات کیفی است. از منظر روش جمع‌‌آوری اطلاعات در زمرۀ پژوهش‌‌های اسنادی است. جامعۀ آماری پژوهش، پژوهش‌‌های داخلی صورت‌گرفته در زمینۀ ‌‌تاب‌آوری کلان‌‌شهرهای کشور است که گزارش آن‌‌ها در بانک اطلاعات نشریات کشور (Magiran) یا پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (SID) نمایه شده‌است. با استفاده از روش نمونه‌‌گیری هدفمند، تعداد 84 پژوهش مرتبط انتخاب شدند و مورد مطالعه قرار گرفتند. یافته‌‌های حاصل از فرا روش پژوهش‌‌های انجام‌یافته، نشان داد که 96 درصد از پژوهش‌‌‌ها دارای هدف که بیشتر در راستای توصیف آمار پایه انجام گرفته بودند، 60 درصد از آن‌‌ها اتکاء صرف به سؤالات و در سوی دیگر، 77 درصد از پژوهش‌‌ها فاقد فرضیه بودند که این به‌تنهایی یک نقطۀ ضعف اساسی به‌شمار می‌‌رود. حصول چنین نتایجی خود حاکی از نپرداختن طرح پژوهشگر به بنیان‌‌های فلسفی و رویکردهای پژوهش است که ضروری است در پژوهش‌‌های آتی با دقت بسیار بالا مورد توجه قرار بگیرد.

کلیدواژه‌ها

تاب‌آوری؛ تاب‌آوری شهری؛ فرا روش؛ کلان‌‌شهرهای ایران

عنوان مقاله [English]

Meta Analysis of the researches carried out in the field of resilience of Iranian metropolises

نویسندگان [English]

esmaeil aliakbari¹؛ shahbakhti rostami²؛ Mohammad Vahabi³

¹Professor of Department of Geography, Payam Noor University, Tehran, Iran

²Associate Professor, Department of Geography and Urban Planning, Payam Noor University, Iran

³Phd s pnu geo

چکیده [English]

Urban resilience can be defined as the ability of systems to adapt to changes without collapsing during disasters. Due to the dynamic nature of society's response to risks, resilience is a type of foresight and helps to expand political choices to face uncertainty and change. Nowadays, the resilience of metropolises has become one of the great global challenges in the 21st century; Therefore, the need to pay attention to the resilience of metropolises has opened its place in the scientific literature of the country in recent decades, and many efforts have been made in the field of research in the form of dissertations, theses, research articles and conferences. This article has been made with the aim of meta-methodological pathology of resilience research in the scale of Iranian metropolises. In terms of the purpose, this research is developmental and of the content analysis type, and based on the method, it is one of the qualitative researches. From the point of view of the data collection method, it is among documentary researches. The statistical community of the research is the internal research conducted in the field of resilience of the country's metropolises, whose reports are indexed in the country's publications database (Magiran) or the scientific information database of academic jihad (SID). Using the purposeful sampling method, 84 related studies were selected and studied. The findings from the meta-methodology of the conducted researches showed that 96% of the researches had a purpose that was done mostly in line with the description of basic statistics, 60% of them relied only on questions and on the other hand, 77% of the researches lacked a hypothesis. Alone is considered a major weakness. Achieving such results indicates that the researcher's plan does not follow the philosophical foundations and research approaches, which must be taken into account in future researches with high accuracy.

کلیدواژه‌ها [English]

Resilience, urban resilience, Meta-methodology, Iran', s metropolises