شناسایی مؤلفه های برنامه درسی مبتنی بر سواد زیست محیطی دانش آموزان دوره متوسطه اول شهرستان ورامین

دوماهنامه علمی - پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی

مقاله 5، دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 65، فروردین و اردیبهشت 1403، صفحه 70-82   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jedu.2024.30349.6086

نویسندگان

علیرضا تاجیک¹؛ افسانه صابر کرگانی^{* 2}؛ علاءالدین اعتماد اهری²

¹دانش آموخته گروه علوم تربیتی و مشاوره، دانشگاه آزاد رودهن، ایران

²استادیار گروه علوم تربیتی و مشاوره، دانشگاه آزاد رودهن، ایران

تاریخ دریافت: 07 اردیبهشت 1401،  تاریخ بازنگری: 19 تیر 1401،  تاریخ پذیرش: 06 مرداد 1402 

چکیده

مقدمه و هدف: برنامه درسی زیست محیطی، وسیله ای جهت اجرای آموزه های زیست محیطی است تا از این راه، دانش آموزان بتوانند مفاهیم زیست محیطی خود را توسعه دهند و از طریق این ادراک بتوانند با زندگی روزمره خود، ارتباط برقرار کنند. دانش آموزان باید نشان دهند که از مفاهیم کلیدی محیط زیست چه دانشی دارند، چه مهارت هایی به دست آورده اند و چگونه و با چه نگرشی با مسائل زیست محیطی رو به رو می شوند. هدف این پژوهش شناسایی مؤلفه‌های برنامه درسی مبتنی بر افزایش سواد زیست محیطی در مدارس مقطع متوسطه اول بود
روش شناسی پژوهش: پژوهش حاضر از نوع آمیخته (کیفی-کمی) بود. مرحله کیفی پژوهش براساس روش  داده بنیاد و از روش گراندد تئوری و گلیزر اشترواس انجام شد. جامعه آماری بخش کیفی 10 نفر از خبرگان و اساتید عضو هیات علمی‌دانشگاه با تحصیلات دکتری در رشته برنامه ریزی درسی و رشته محیط زیست با روش نمونه گیری نظری تا رسیدن به اشباع ،با انجام مصاحبه نیم ساختار یافته مجموعه ای از مضامین اولیه طی فرآیند کدگذاری باز گردآوری شدند و از دل آنها مقوله هایی استخراج گردید؛ سپس در مرحله کدگذاری محوری و انتخابی، پیوند میان این مقوله ها ذیل عناوین شرایط علی، پدیده محوری، راهبردها ، بستر، شرایط مداخله گر و پیامدهای آن در قالب پارادایم کدگذاری تعیین شد. جامعه آماری بخش کمی کلیه معلمان و کارشناسان مقطع متوسطه اول شهرستان ورامین سال تحصیلی 1400-1399 بوده ( 569 نفر)و براساس فرمول کوکران 229 نفر نمونه با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. ابزار تحقیق در بخش کیفی مصاحبه نیم ساختاریافته و در بخش کمی پرسشنامه محقق ساخته  بود که با مرور مبانی نظری و نیز نتایج مصاحبه‌ها تدوین شده است.
یافته­ ها: نتایج پژوهش حاضر منجر به شناسایی یک مقوله اصلی و 14 مقوله فرعی شد که در قالب مدل پاردایمی شامل برنامه درسی مبتنی بر افزایش سواد زیست محیطی به‌عنوان مقوله اصلی ، عناصر برنامه ریزی درسی به عنوان شرایط علی (هدف برنامه درسی ، محتوای برنامه درسی،فرایند یاددهی یادگیری برنامه درسی و ارزشیابی برنامه درسی)، عوامل زمینه‌ای (آموزش معلمان و فرهنگ سازی)، شرایط مداخله‌گر (سیاست گذاری آموزش محیط زیست، بودجه بندی مساله محیط زیست در کتب درسی، میزان نگرش و آکاهی معلمان درباره موضوعات زیست محیطی، ارزشیابی مسائل زیست محیطی) ، راهبردها (برنامه ریزی استراتژیک، غنی سازی زیر ساخت) و پیامدها (بهینه سازی فرهنگ،بهینه سازی تصمیم گیری و بهبود عملکرد زیست محیطی) قرار گرفت.
بحث و نتیجه­ گیری: به نظر میرسد توجه به برنامه درسی منتنی بر سواد زیست محیطی دانش آموزان   می تواند درافزایش انگیزه و علاقمندی  دانش آموزان نسبت به محیط زیست موثر باشد.
 

کلیدواژه‌ها

برنامه درسی زیست محیطی؛ سواد زیست محیطی؛ دانش زیست محیطی؛ نگرش زیست ‌محیطی؛ مهارت و عملکرد زیست‌محیطی

عنوان مقاله [English]

Identifying Curriculum Components Based On Increasing Environmental Literacy of First Grade High School Students in Varamin City

نویسندگان [English]

ALIREZA TAJIK¹؛ afsaneh saber karegani²؛ alaeddin etemad ahari²

¹PhD graduate of the Department of Educational Sciences and Counseling, Azad University of Roudhen, Iran

²Assistant Professor, Department of Educational Sciences and Counseling, Azad University of Roudhen, Iran

چکیده [English]

Introduction: The purpose of this study was to identify the components of the curriculum based on increasing environmental literacy in junior high schools.
Research Methodology: The present study was a mixed (qualitative-quantitative) type. The qualitative stage of the research was based on the data method of the foundation and the grounded theory and Glazer-Strauss method. Statistical population of the qualitative section of 10 experts and faculty members of the university with doctoral studies in the field of curriculum planning and environment with theoretical sampling method until saturation, by conducting a semi-structured interview with a set of basic topics during the open coding process Were collected and categories were extracted from their hearts; Then, in the axial and selective coding stage, the relationship between these categories was determined under the headings of causal conditions, axial phenomena, strategies, context, intervening conditions and its consequences in the form of coding paradigm. The statistical population of the quantitative section was all teachers and experts of the first secondary school of Varamin city in the academic year 1399-1400 (569 people) and based on Cochran's formula, 229 people were selected by cluster random sampling method. The research tool was semi-structured in the qualitative part of the interview and a researcher-made questionnaire in the quantitative part, which was compiled by reviewing the theoretical foundations and the results of the interviews.
Findings: The results of the present study led to the identification of the main category and 14 sub-categories in the form of a paradigm model including a curriculum based on increasing environmental literacy as the main category, elements of curriculum planning as causal conditions (curriculum goal, curriculum content, teaching process Curriculum learning and curriculum evaluation), contextual factors (teacher education and culture building), intervening conditions (environmental education policy-making, budgeting for environmental issues in textbooks, teachers' attitudes and knowledge about environmental issues, environmental assessment Strategies (strategic planning, infrastructure enrichment) and consequences (culture optimization, decision optimization and environmental performance improvement) were analyzed.
Conclusion: It seems to pay attention to the textbook curriculum on environmental literacy of knowledge Students can be effective in increasing students' motivation and interest in the environment.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

Environmental Curriculum, Environmental Literacy, Environmental Knowledge, Environmental Attitude, Environmental Skills and Performance

مراجع

Farmahini Farahani, Mohsen. (2016). Quarterly Journal of Environmental Education and Sustainable Development, Volume 8, Number 15.

Khajavi, Ehsan, Asmi, Keramat and Soltani, Asghar. (2020). A comparative study of environmental education in the primary school curriculum of Iran and selected countries. Environmental Education and Sustainable Development, 22, 9-24

Pourmasoom, Maryam, Fayyaz, Irandokht and Bazargan, Simin (2017) The formation of children's environmental literacy based on strategic curriculum, multidimensional planning and multimedia educational package. Education Quarterly, 92, 9-32

Maurer, M., & Bogner, F. X. (2020). Modelling Environmental Literacy with environmental knowledge, values and (reported) behaviour. Studies in Educational Evaluation, 65.

Michaela Maurer, Modelling environmental literacy with environmental knowledge, values and (reported) behaviour, Studies in Educational Evaluation, Volume 65, 2020.

Mohammadjani Ebrahim, Safarnavadeh Maryam, ‌ Hashemi Heshmatollah, Ghaedi Mehdi. (2017). The effect of information and communication technology (ICT) on environmental literacy of primary school students, a new approach in educational management, Volume 9, Number 1

Saribas, D., Kucuk, Z. D., & Ertepinar, H. (2017). Implementation of an environmental education course to improve pre-service elementary teachers’ environmental literacy and self-efficacy beliefs. International Research in Geographical and Environmental Education, 26(4), 311-326.

Salimian Rizi, Mina, Amini, Mohammad, Madani, Seyed Ahmad (2020). Assessing Students' Environmental Literacy and the Executive Challenges of Environmental Education in Secondary Schools, Curriculum Research, Volume 9, Number 2.

Taghieh, Narjes Khatoon and Qaltash, Abbas and Fallahi, Vida. (2012). Environmental education and its place in the middle school curriculum, the second conference on environmental planning and management, Tehran

Taghipour, Behnam. (2018). Promoting and Improving Environmental Awareness through Formal Education, Fifth National Conference on New Research in the Field of Educational Sciences and Psychology of Iran (with Participatory Culture Approach), Tehran, Iran Participatory Culture House

Zokai, M. S. (2009). What is environmental literacy? Knowledge andcommunication. Published by Education and Research Center of CitizenshipInstitute.

ZHENG, Q., ZHENG, Y., ZHENG, Q., & Xiaofeng, S. U. (2020). Effects of Environmental Education and Environmental Facilities on Visitors’ Environmental Literacy-A Case of Rural Tourism. Revista de Cercetare si Interventie Sociala, 69.