نقش سرمایه اجتماعی و قابلیت یادگیری سازمانی در دانش آفرینی به منظورارائه الگوی متناسب با آن.

دوماهنامه علمی - پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی

مقاله 14، دوره 14، شماره 6 - شماره پیاپی 64، بهمن و اسفند 1402، صفحه 261-282   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jedu.2024.30281.6068

نویسندگان

نوشین محمدی¹؛ فرامرز ملکیان²؛ بهمن سعیدی پور^{* 3}؛ سوسن لائی⁴

¹دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی،کرمانشاه، ایران

²دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

³استاد گروه علوم‌تربیتی و روانشناسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

⁴استادیار، گروه مدیریت آموزشی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

تاریخ دریافت: 28 فروردین 1401،  تاریخ بازنگری: 22 خرداد 1401،  تاریخ پذیرش: 28 خرداد 1401 

چکیده

پژوهش حاضر با هدف نقش سرمایه اجتماعی و قابلیت یادگیری سازمانی در دانش آفرینی به منظورارائه الگوی متناسب با آن صورت پذیرفت. این پژوهش بر مبنای هدف، کاربردی و از جنبه روش، آمیخته بود. روش پژوهش در بخش کیفی براساس نظریه داده بنیاد و در بخش کمی از نوع توصیفی-همبستگی بود. جامعه­ی آماری پژوهش حاضر در بخش کیفی شامل اساتید و صاحبنظران دانشگاهی در سطح استان کرمانشاه بودند که به روش نمونه­گیری هدفمند تعداد 16 نفر انتخاب و مورد مصاحبه قرار گرفتند و در بخش کمی جامعه آماری شامل 4076 نفر از کارکنان دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی استان کرمانشاه بودند که به روش نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای 343 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. یافته­ها نشان داد 4 عامل، شاخص‌های ساختاری (سیاست‌گذاری، اصلاح قوانین و مقررات، اصلاح فرایندها، طراحی ساختار، حاکمیت قانون، استقلال دانشگاه، حمایت‌های سازمانی و ارتباط دانشگاه با محیط)؛ شاخص‌های مدیریتی (توانمندی مدیران، مدیریت مشارکتی، ایجاد محیط کاری سالم، خلق فرصت­های برابر، شایسته سالاری، پرهیز از ظاهرسازی و پاداش و ارتقای شغلی)؛ شاخص‌های گروهی (مشارکت اجتماعی، کار گروهی، تعامل سازنده اعضاء با یکدگیر، ارتقای کیفیت آموزش، خلق دانش، تشکل­ها و انجمن­های دانشگاهی و مشارکت در تصمیم‌گیری) و شاخص‌های فردی (مسوولیت پذیری، انگیزش، تخصص نیروی انسانی، اعتماد و توانمندی های مثبت شخصیتی) بر سرمایه اجتماعی در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی تأثیرگذار می‌باشند. نتایج بخش کمی نشان داد که سرمایه اجتماعی بر دانش آفرینی (146/0 = β  017/3 = t) و قابلیت یادگیری سازمانی(706/0 = β  و 572/22 = t) تأثیر دارد و قابلیت یادگیری سازمانی نیز در رابطه بین سرمایه اجتماعی با دانش آفرینی نقش میانجی دارد. با توجه به این یافته­های می­توان گفت در صورتی که دانشگاه­ها به عوامل اصلی سرمایه اجتماعی و تقویت آن در میان کارکنان بپردازند می­توان انتظار داشت قابلیت یادگیری سازمانی و دانش آفرینی در دانشگاه­ها رشد محسوسی داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

سرمایه اجتماعی؛ دانش آفرینی؛ قابلیت یادگیری سازمانی؛ دانشگاه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role of Social Capital and Organizational Learning Ability in Knowledge Creation in Order to Provide a Suitable Model

نویسندگان [English]

نوشین محمدی¹؛ Faramarz malekiyan²؛ bahman saidipour³؛ sOUSAN LAYI⁴

¹PhD student in educational science, Department of Educational Management, Faculty of Literature and Humanities, Kermanshah Branch, Islamic Azad University, Kermanshah, Iran

²Associate Professor, Department of Educational science, Faculty of Literature and Humanities, Kermanshah Branch, Islamic Azad University, Kermanshah, Iran

³professor of Educational Administration, Department of Educational and psychology, Payame Noor University, Tehran, Iran

⁴Department of Educational Management, Kermanshah Branch, Islamic Azad University, Kermanshah, Iran

چکیده [English]

The current research was conducted with the aim of the role of social capital and organizational learning ability in knowledge creation in order to provide a suitable model for it. This research was based on the purpose, applied and mixed in terms of method.
 The research method was based on the foundational data theory in the qualitative part and descriptive-correlation in the quantitative part. The statistical population of this research in the qualitative part included university professors and experts in Kermanshah province, 16 people were selected and interviewed by purposive sampling, and in the quantitative part, the statistical population included 4076 employees of universities and higher education institutions. Kermanshah province, 343 people were selected as a sample by stratified random sampling.
The findings showed 4 factors, structural indicators (politicization, amendment of laws and regulations, amendment of processes, structure design, rule of law, independence of the university, organizational support and connection of the university with the environment); Management indicators (ability of managers, collaborative management, creating a healthy work environment, creating equal opportunities, meritocracy, avoiding pretense and reward and career promotion); Group indicators (social participation, teamwork, constructive interaction of members with one another, improving the quality of education, knowledge creation, academic organizations and associations and participation in decision-making) and individual indicators (responsibility, motivation, expertise of human resources, trust and positive personality abilities) ) have an impact on social capital in universities and higher education institutions.
The results of the quantitative part showed that social capital has an effect on knowledge creation (β = 0.146, t = 3.017) and organizational learning ability (β = 0.706 and t = 22.572), and organizational learning ability is also in the relationship between Social capital has a mediating role with knowledge creation. According to these findings, it can be said that if universities address the main factors of social capital and strengthen it among employees, it can be expected that organizational learning and knowledge creation in universities will grow significantly. The results of examining the seventh question of the research showed that the organizational learning ability has the role of mediating variable between the social capital predictor variable and the knowledge creation criterion variable and explains it. This result was consistent with the research findings of Murad Heydari et al. (2015) and Brix (2017).

کلیدواژه‌ها [English]

Social Capital, Knowledge Creation, Learning Ability, Universities

مراجع

ابراهیم پور، ح؛ یعقوبی، ن ؛ زاهدی، س (1394) قابلیت یادگیری سازمانی و اجرای حاکمیت بالینی در بیمارستان تامین اجتماعی، فصلنامه بیمارستان، سال پانزدهم، شماره 2، صص 75-83.

اکبری بورنگ، م؛ پور، س (1395) تعیین تاثیر شیوه های مدیریت منابع انسانی بر قابلیت یادگیری سازمانی با میاجی گری سرمایه انسانی، مدیریت بهره وری، سال نهم، شماره 39، صص 191-215.

ایدلخانی، ی؛ اخوان، پ؛ حسنوی، ر (1395) مدل ترکیبی مدیریت دانش و اقتصاد  مقاومتی رویکردی مناسب برای مواجهه با بحران ها در جمهوری اسلامی ایران، مدیریت بحران، شماره 10، صص 65-76.

باقری توچائی، م (1397). اثربخشی آموزش الگوی تفکر تعاملی بر ساخت دانش ضمنی و دانش­آفرینی معلمان دوره ابتدایی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روان­شناسی، دانشگاه شهیدمدنی آذربایجان.

پر، ا (1392) بررسی رابطه بین فرایند خلق دانش و یادگیری سازمانی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده مدیریت و حسابداری.

منفردیان زاده، ب (1395) بررسی رابطه فرایند خلق دانش، یادگیری و عملکرد سازمانی در دانشگاه علوم پزشکی استان ایلام، پنجمین کنفرانس بین المللی پژوهش های نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری، سن پترزبورگ، روسیه.

مهاجران، ب؛ قلعه ای، ع ؛ اشرفی سلیم کندی، ف ؛ درویشی، ز(1397) بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و سامت سازمانی با میانجی گری عزت نفس سازمانی، جامعه شناسی کاربردی، سال 29، شماره پیاپی 72، صص 39-58.

میرکمالی، س ؛ حمیدی زاده،م؛ نارنجی ثانی، ف (1394) عوامل مرتبط با دانش آفرینی در دانشگاه ها: پژوهش کیفی، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، دوره 21، شماره 4: 121-147.

ناصرین، ا؛ ذاکری حکمی، م (1394) بررسی رابطه بین مسئولیت اجتماعی سازمان و مشارکت جویی سازمانی مدیران مدارس ابتدایی شهرستان آبادان. کنفرانس بین المللی علوم انسانی، روانشناسی و علوم اجتماعی، صص 22-45.

همتی نژاد؛ ه؛ رنجبر، م؛ عسگری، م؛ حسینی، س (1397) بررسی نقش سازمان های غیر دولتی در افزایش سرمایه اجتماعی و تاثیر آن بر توسعه در ایران، مورد مطالعه: استان قم، سپهر سیاست، سال5، شماره 16، صص 163-188.

Ginja Antunes, H.J. Pinheiro, P.G. (2020). Linking knowledge management, organizational learning and memory, Journal of Innovation & Knowledge, 5, 140-149.

Horn, P.; Scheffler, P., & Schiele, H. (2019). Internal integration as a pre-condition for external integration in global sourcing: a social capital perspective. International journal of production economy. 153(July), 54–65.

Hung, S.; Chen, P., & Chung, C. (2018). Gaining or losing? the social capital perspective on supply chain members’ knowledge sharing of green practices. Technological Anal Strategic Management, 26(2), 189–206.

Kianto, A., Vanhala, M., & Heilmann, P. (2021). The impact of knowledge management on job satisfaction. Journal of Knowledge Management, 20(4): 621–636. https://doi.org/10.1108/JKM-10-2015-0398.