بررسی آسیب پذیری شهر شیراز از منظر پدافند غیرعامل

فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 تیر 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jupm.2024.32227.4383

نویسنده

بابک منصوری^*

استادیار گروه مهندسی عمران، واحد فیروزاباد، مرکز میمند، دانشگاه آزاد اسلامی، میمند، ایران

تاریخ دریافت: 12 مرداد 1402،  تاریخ بازنگری: 25 دی 1402،  تاریخ پذیرش: 28 دی 1402 

چکیده

آسیب‌پذیری شهری از منظر پدافند غیرعامل را می‌توان از مهم‌ترین و اساسی ترین موضوعات برنامه‌ریزی شهری دانست که هدف از آن افزایش توان شهر و شهروندان در مقابله با خسارات جانی، مالی و محیطی است. ارزیابی شناخت و میزان آسیب‌پذیری خسارت‌هایی که در هنگام مخاطرات انسان ساز مانند جنگ و نزاع اتفاق می‌افتد، از اهداف مهم‌این تحقیق جهت بررسی الزامات پدافند غیرعامل در زیر ساخت‌های توسعه شهری کلانشهر شیراز می‌باشد. در ‌این زمینه و در تحقیق حاضر، شاخص‌هایی چون پهنه خطر‌پذیری و پراکندگی بافت فرسوده شهری، دسترسی به مراکز امدادی و شریان‌های شهری، دسترسی به مراکز پشتیبان و فضاهای امن، همجواری با کاربری‌های خطرآفرین و تراکم جمعیت در معرض خطر به عنوان مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار جهت اهمیت رعایت اصول پداغند غیرعامل شهری معرفی شدند. شاخص‌ها و معیارهای آسیب‌پذیر شهری معرفی و ارزش گذاری شدند و نقشه‌هایی برای هر کدام از معیارها با استفاده از توابع منطق فازی AHP در سیستم اطلاعات جغرافیایی با استفاده و تلفیق نرم افزارهای QGIS و Global Mapper تهیه گردیده. نتایج ‌این تحقیق ماهیت کاربردی دارد و بصورت توصیفی – تحلیلی ارزیابی شده است. داده‌های بکارگرفته شده در ‌این تحقیق با جمع آوری اطلاعات جامع شهری و مطالعات کتابخانه‌ای و تحلیل با نرم افزارهای مربوطه بدست آمده است. لایه‌های آسیب‌پذیر از نظر شاخص‌های مرتبط با مسـئله پدافنـد غیرعامـل نشـان می‌دهد که حدود 28% از کل مناطق 11 گانه شهر شیراز را پهنه‌هایی با آسیب‌پذیری زیـاد تشـکیل داده اسـت،که ‌این امر می‌تواند در زمان بحران به خصوص جنگ‌ها سبب ناکارآمدی شهر شود و شهروندان را با مشکلات زیادی مواجه کند.

کلیدواژه‌ها

پدافند غیرعامل؛ شیراز؛ مدیریت ساخت و ساز؛ مدل آسیب‌پذیری

عنوان مقاله [English]

Investigating the Vulnerability of Shiraz City From the Point of View of Passive Defense

نویسندگان [English]

Babak Mansoori

Assistant Professor, Department of Civil Engineering, Firoozabad Branch, Meymand center, Islamic Azad University, Meymand,

چکیده [English]

Urban vulnerability from the point of view of passive defense can be considered as one of the most important and fundamental issues of urban planning, the purpose of which is to increase the ability of the city and citizens to deal with human, financial and environmental damages. Assessing the recognition and vulnerability of damages that occur during man-made hazards such as war and strife is one of the important goals of this research to examine the requirements of passive defense in the urban development infrastructure of Shiraz metropolis. In this context and in the current research, indicators such as the area of vulnerability and the dispersion of the worn-out urban fabric, access to relief centers and urban arteries, access to support centers and safe spaces, proximity to hazardous uses and population density at risk as the most important influencing factors for importance Compliance with the principles of urban passive defense were introduced. Vulnerable urban indicators and criteria were introduced and valued, and maps were prepared for each of the criteria using AHP fuzzy logic functions in the geographic information system with the use and integration of QGIS and Global Mapper software. The results of this research are practical in nature and have been evaluated in a descriptive-analytical way. The data used in this research has been obtained by collecting comprehensive urban information and library studies and analysis with relevant software. Vulnerable layers, in terms of indicators related to the issue of passive defense, show that about 28% of all 11 districts of Shiraz city are areas with high vulnerability, which can cause the inefficiency of this city in times of crisis, especially wars.

کلیدواژه‌ها [English]

Passive defense, Shiraz, construction management, vulnerability model

مراجع