بررسی نقش متنوع‌سازی فعالیت‌های اقتصادی بر شیوه‌ی معیشت پایدار روستائیان (مطالعه موردی: شهرستان رشت)

فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 مرداد 1403

نوع مقاله: مقاله های برگرفته از پایان نامه

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jzpm.2024.32219.4259

نویسندگان

مهدی جعفری¹؛ تیمور آمار^{* 2}؛ محمد باسط قریشی میناباد³

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.

²دانشیار جغرافیاوبرنامه ریزی روستایی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت،رشت،ایران

³استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.

تاریخ دریافت: 11 مرداد 1402،  تاریخ بازنگری: 23 فروردین 1403،  تاریخ پذیرش: 26 فروردین 1403 

چکیده

ساختار اقتصادی و شغلی در نواحی روستایی با موانعی روبه‌رو می‌باشد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به انعطاف کمتر در مقابل نوسانات کوتاه‌مدت آب و هوایی، نوسان قیمت محصول در زمان برداشت، عدم نظارت مناسب و کنترل توسط دلالان، تخریب منابع پایه‌ی طبیعی، نداشتن امنیت شغلی، پایین بودن سطح کیفیت زندگی و در نهایت معیشت ناپایدار روستایی اشاره کرد. از این‌رو متنوع‌سازی فعالیت‌های اقتصادی مناطق روستایی یکی از رویکردهای جدید مواجهه با این ناپایداری معیشتی بوده و هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش متنوع‌سازی فعالیت‌های اقتصادی بر شیوه‌ی معیشت پایدار روستائیان شهرستان رشت است. در این راستا، روش تحقیق کمی با هدف کاربردی و ماهیت علی-همبستگی می‌باشد. جامعه‌ی آماری پژوهش نیز سرپرستان خانوارهای روستانشین شهرستان رشت (69789 نفر) می‌باشد که با استفاده از فرمول مورگان با خطای نمونه‌گیری (05/0)، تعداد حجم نمونه 382 نفر برآورد گردیده است. برای انتخاب حجم نمونه از روستاهای شهرستان نیز از نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای استفاده شده است. همچنین تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون‌های فی، کرامر، کروسکال والیس، تی تک نمونه‌ای، همبستگی پیرسون و ضریب رگرسیون در نرم‌افزار SPSS26 انجام گرفته است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که ارتباط معناداری میان تعداد فعالیت‌ها و میزان تحصیلات و میان تغییرات درآمدی حاصل از شوک‌ها و میزان درآمد در روستاهای شهرستان رشت وجود دارد (000/0>P). وضعیت پایداری معیشت در همه‌ی ابعاد معیشتی در سطح منطقه‌ی مورد مطالعه پایین می‌باشد. همچنین بین متنوع‌سازی و ساختارها و فرایندها با معیشت پایدار رابطه‌ی مثبت و معنادار و بین شوک‌ها و استرس‌ها با معیشت پایدار رابطه‌ی منفی معنادار وجود دارد (000/0>P).

کلیدواژه‌ها

فعالیت اقتصادی؛ معیشت پایدار؛ روستا؛ شهرستان رشت

عنوان مقاله [English]

Investigating the role of diversifying economic activities on the sustainable livelihood of villagers (case study: Rasht county)

نویسندگان [English]

Mahdi Jafari¹؛ Teimour Amar²؛ Mohamma Baset Ghoryshi Minabad³

¹Phd. Student, Department of Geography and Rural Planning, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran.

²Associate Professor, Islamic Azad University, Rasht Branch

³Assistant Professor, Department of Geography and Rural Planning, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran.

چکیده [English]

The economic and job structure in rural areas is facing obstacles, that the most important of them are less flexibility in the face of short-term weather fluctuations, product price fluctuations at the time of harvest, lack of proper supervision and control by dealers, destruction of basic natural resources, lack of job security, low level of quality of life and finally unstable rural livelihood. Therefore, the diversification of economic activities in rural areas is one of the new approaches to face this livelihood instability, and the purpose of this research is to investigate the role of diversification of economic activities on the sustainable livelihood of the villagers of Rasht county. In this regard, the research method in the current research is quantitative with an applied purpose and a causal-correlation nature. The statistical population of the research is the heads of rural households in Rasht county (69,789 people), and using Morgan's formula with sampling error (0.05), the sample size is estimated to be 382 people. Also stratified random sampling was used to select the sample size from the villages of the city. Also, data analysis was done using Phi, Cramer, Kruskal-Wallis, one-sample t-test, Pearson correlation and regression coefficient in SPSS26 software. The findings of the research show that there is a significant relationship between the number of activities and the level of education and between the changes in income resulting from shocks and the amount of income (P<0.000). The stability of livelihood in all aspects of livelihood is low in the studied area. Also, there is a positive and significant relationship between diversification and structures and processes with sustainable livelihoods, and a significant negative relationship between shocks and stresses with sustainable livelihoods (P<0.000).

کلیدواژه‌ها [English]

Economic activity, Sustainable livelihood, Village, Rasht county