تحلیل سیاستی شبکه ارکان مدیریت بازآفرینی بافت‌های فرسوده شهری (مطالعه موردی کلانشهر تهران)

فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 مرداد 1403

نوع مقاله: مقاله های برگرفته از پایان نامه

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jzpm.2022.29327.4008

نویسندگان

غزاله گودرزی¹؛ پروانه زیویار^{* 2}؛ علیرضا استعلاجی³

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، تهران، ایران

²دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، تهران، ایران

³استاد گروه جغرافیای روستایی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، تهران، ایران

تاریخ دریافت: 12 آبان 1400،  تاریخ بازنگری: 18 فروردین 1401،  تاریخ پذیرش: 20 دی 1400 

چکیده

جامع‎نگری و یکپارچگی در نظام سیاست‎گذاری بافت‎های فرسوده شهری از مهم‎ترین درخواست‎های فعالان این حوزه و از ضروریات تهیه و اجرای برنامه‌های بازآفرینی است. در رویکردهای سنتی تاکنون بیشترین توجه نهادهای سیاست‎گذار بر بعد کالبدی بافت‎های فرسوده و در رویکردهای نوین توجه همزمان به چهار بعد اقتصادی، کالبدی، اجتماعی- فرهنگی و زیست‎محیطی تاکید شده است و تعادل‎بخشی میان این ابعاد می‎تواند رشد محلی را در بلندمدت و به‌‎صورت پایدار تضمین کند. هریک از محلات هدف بازآفرینی شهری، ویژگی‌ها و چالش‌های منحصربه‎فردی از نظر تاریخچه، توپوگرافی، روند توسعه، گروه‎های غالب اجتماعی ساکن در آن، الگوی سکونت، عملکردها، نوع ساختمان‎ها و مصالح و ... دارند. نظام حاکمیت و سیاست‎گذاری می‎بایست خط‎مشی‌ها و خطوط کلی اقدامات بازآفرینی را تبیین و در سطح اجرا، مدل اختصاصی فعالیت براساس مقتضیات محدوده‎های هدف و با نگاه محله‎محوری طراحی شود. در این پژوهش کلانشهر تهران به‎واسطه اهمیت و ویژگی‎های پایتخت بودن، گستردگی بافت‎های فرسوده و تراکم بالای جمعیت در آن، تنوع گونه‎های فرسودگی، نوع ساختار نهادی و تجارب گسترده آن در مواجهه با موضوع فرسودگی و پیشرو بودن در ساماندهی بافت‎های فرسوده شهری در مقایسه با سایر کلانشهرهای کشور مورد مطالعه قرار گرفت. در طراحی پژوهش، ابتدا متکی‎بر روش‎های علم‎سنجی روندها و مقالات هدف شناسایی شد. با مطالعه تحقیقات جهانی (حدود 400 مقاله) و تمرکز بر مقالات پایه‎ای که درخصوص کلانشهر تهران انجام شده بود (60 مقاله)، ابعاد و شاخص‎های کلیدی احصاء و پس از ارزیابی و پایش مقالات براساس 4 بعد فرسودگی، سیزده ناحیه برای اولویت‎بندی در سیاست‎گذاری بازآفرینی طرح‎ریزی شد. مدل سیاست‌گذاری با رویکرد تصمیم‎گیری چندمعیاره MADM و تکنیک‎های GAHP و DEMATELمیزان اهمیت، اثرگذاری ابعاد و تحلیل شبکه تعاملات سیزده ناحیه سیاست‎گذاری استخراج و نتایج اولویت‎بندی‎ها و اهمیت در دو روش مقایسه شد. در هر دو روش به ترتیب ابعاد اقتصادی، کالبدی، فرهنگی اجتماعی و زیست محیطی حائز اهمیت بودند و ترکیب این 4 بعد که 9 بعد ترکیبی را شامل می‎شد به ترتیب بر اساس میزان اهمیت و وزن کسب شده اولویت‌بندی شدند.

کلیدواژه‌ها

بافت فرسوده، مدیریت شهری، حکمروایی، بازآفرینی، تصمیم&lrm؛ گیری چندمعیاره

عنوان مقاله [English]

Policy analysis of the network of urban regeneration management (Case study of Tehran metropolis)

نویسندگان [English]

Ghazaleh Goudarzi¹؛ Parvaneh Zivyar²؛ Alireza Estelaji³

¹PhD student of Geography and Urban Planning, Yadegar-e-Imam khomeini (RAH) Shahr Rey branch of Islamic Azad University, Tehran, Iran

²Associated Professor of Geography and Urban Planning, Yadegar-e-Imam khomeini (RAH) Shahr Rey branch of Islamic Azad University, Tehran, Iran

³professor of Rural Geography, Yadegar-e-Imam khomeini (RAH) Shahr Rey branch of Islamic Azad University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Comprehensiveness and integration in the policy-making system of worn-out urban structures is one of the most important needs of stakeholders and one of the necessities of preparing and implementing urban regeneration programs. In traditional approaches so far, most of the policy-making institutions have paid attention to the physical dimension of worn-out tissues and in modern approaches, simultaneous attention to four economic, physical, socio-cultural and environmental dimensions has been emphasized and balancing between these dimensions can be Ensure sustainable local growth in longtime. Each of the target neighborhoods of urban regeneration has unique features and challenges in terms of history, topography, development process, dominant social groups living in it, settlement pattern, functions, type of buildings and materials, etc.Governance and Policy-making systems should explain the policies and outlines of the regeneration measures, and at the implementation level, a specific model of activity should be designed based on neighborhood-centered requirements of the target areas. In this study, the capital of Iran, the metropolis of Tehran in comparison with other metropolises of Iran was studied, due to its importance and characteristics, the extent of worn-out tissues and high population density in it, the diversity of burnout types, the type of institutional structure and its extensive experiences in urban regeneration projects.In research design, first, the target trends and articles were identified based on scientometric methods. By studying the international research (more than 400 articles) and focusing on the articles that were done about the metropolis of Tehran (60 articles), the dimensions and key indicators were identified. Based on 4 dimensions of sustainable development, thirteen district urban regeneration for priority classification of regeneration policy was extracted from articles. The classification was designed in regeneration policy. The policy dimentions priorities were analysis based on MCDM approach and GAHP and DEMATEL techniques. The Significance were compared in two ways. In both methods, economic, physical, socio-cultural and environmental dimensions were important, sequentialy, and the combination of these 4 dimensions, which included 9 combined dimensions, were prioritized based on the importance and weight gained.

کلیدواژه‌ها [English]

Worn texture, Urban management, Governance, Recreation, Multi-criteria decision making