سنجش توزیع فضایی کاربری های شهری متناظر با طیف های مختلف جمعیت با تاکید عدالت فضایی (نمونه موردی شهر قم )

فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 مرداد 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jupm.2024.29625.4090

نویسندگان

حسین حاتمی نژاد¹؛ مصطفی توکلی نغمه^{* 2}؛ امین محمودی آذر³؛ بهاره عبدی مسافر⁴

¹دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران

²کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری

³دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران

⁴کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور واحد شهر ری

تاریخ دریافت: 03 دی 1400،  تاریخ بازنگری: 29 دی 1402،  تاریخ پذیرش: 04 اسفند 1402 

چکیده

برنامه ریزی کاربری اراضی شهری به عنوان یکی از دانش های وابسته به برنامه ریزی با هدف توزیع بهینه کاربری های شهری شناخته می گردد هدف این دانش نیز به مانند همه انواع برنامه ریزی ها ، تامین رفاه و آسایش شهروندان از طریق توزیع بهینه کاربری های شهری است.بنابراین برنامه ریزی کاربری زمین در درون خود مضامینی از عدالت فضایی را در بر دارد. با توجه به این مطلب در این پژوهش که با روش توصیفی – تحلیلی با تکیه بر منابع کتابخانه ای صورت گرفته است ، با استفاده از داده های به دست آمده از سرشماری جمعیت مناطق مختلف شهر قم و نیز سرانه وابسته به کاربری های شهر ، سعی گردیده تناسب توزیع این کاربری ها با نیاز های جمعیتی طیف های مختلف سنجیده شده و با تاکید بر مفاهیم عدالت فضایی نیاز مناطق مختلف به کاربری های مورد در نظر در این پژوهش با توجه به مولفه جمعیت سنجیده گردد. لذا در این پژوهش پس از انجام مطالعات آماری مختلف و استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(gis) حد محرومیت سرانه ای کاربری های متناظر مناطق شهر قم با توجه به نرخ جمعیت گروه های هدف شامل محصلان ، زنان در سن باروری و سالخوردگان محاسبه و از طریق سیستم اطلاعات جغرافیایی به نمایش درآمده است بر این اساس نتایج این پژوهش در زمینه شاخص جمعیت محصلان مناطق 2 ، 6 و 1 ، در زمینه نرخ باروری مناطق 2 و 6 و درزمینه نرخ سالخوردگی مناطق 2 ، 6 و 7 از کمبود سرانه ای کاربری های متناظر برخوردار می باشند.

کلیدواژه‌ها

آمایش شهری؛ عدالت فضایی؛ جمعیت؛ کاربری های شهری

عنوان مقاله [English]

Measuring the spatial distribution of urban uses corresponding to different population spectrums with emphasis on spatial justice(Case study of Qom city)

نویسندگان [English]

Hossein Hataminejad¹؛ amin mahmoudiazar³؛ bahareh abdimosafer⁴؛

¹Associate Professor of Geography and Urban Planning, Tehran University

³Doctoral student of the Faculty of Geography, University of Tehran

⁴Senior expert in geography and urban planning, Payam Noor University, Ray branch

چکیده [English]

Urban land use planning is known as one of the knowledge related to planning with the aim of optimal distribution of urban land uses. The purpose of this knowledge, like all types of planning, is to ensure the welfare and comfort of citizens through the optimal distribution of urban land uses. Thus, land use planning includes themes of spatial justice.. According to this matter, in this research, which has been done by descriptive-analytical method Relying on library resources , using the data obtained from the population census of different areas of Qom and also per capita related to the uses of the city, the proportionality of the distribution of these uses with Demographic needs of different spectrums have been measured and with emphasis on the concepts of spatial justice, the needs of different regions for the uses considered in this research should be measured according to the population component. Therefore, in this study, after conducting various statistical studies and using the GIS, (geographic information system)the per capita deprivation limit of the corresponding uses in Qom city is calculated according to the population rate of the target groups, including students, women of childbearing age and the elderly, and through the GIS. It is shown that the results of this study in the field of student population index of regions 2, 6 and 1, in the field of fertility rates in regions 2 and 6 and in the field of aging rates in regions 2, 6 and 7 have a per capita shortage of corresponding uses.

کلیدواژه‌ها [English]

Urban planning, spatial justice, population, urban uses