تاثیر جزایر سرد شهری در کاهش جزایر حرارتی مطالعه موردی مناطق 2 و 4 کلان شهر تبریز

فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 مرداد 1403

نوع مقاله: مقاله برگرفته از پایان نامه

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jupm.2024.32281.4392

نویسندگان

مهدی هریسچیان¹؛ حسن محمودزاده- برنامه ریزی شهری^{* 2}؛ رسول قربانی³

¹دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز،

²دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریز

³استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

تاریخ دریافت: 28 مرداد 1402،  تاریخ بازنگری: 02 اردیبهشت 1403،  تاریخ پذیرش: 03 اردیبهشت 1403 

چکیده

در این پژوهش به ارزیابی تاثیرات جزایر سرد شهری (زیرساخت های سبز) موجود در مناطق 2 و 4 کلان شهر تبریز بر کاهش جزایر حرارتی شهری پرداخته شده است. در این تحقیق داده ها با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست، نقشه های کاربری اراضی مربوط به دوره های زمانی 1363، 1381 و 1401، داده های هواشناسی، جدول بیوفیزیکال و نقشه طرح تفصیلی 1395 شهرداری تبریز جمع آوری گردیده و با استفاده از GIS و مدل سرمایش شهری نرم افزار InVEST مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان داد که در سال 1363 منطقه 2 با دارا بودن 04/10 درصد فضای سبز و منطقه 4 به ترتیب با 51/4 درصد فضای سبز و 08/32 درصد اراضی کشاورزی به ترتیب حدود 42/14 و 79/37 درصد، در سال 1381 منطقه 2 با فضای سبز در حدود 72/7 درصد و منطقه 4 با اراضی کشاورزی و فضای سبز در حدود 37/24 و 83/1 درصد به ترتیب حدود 46/10 و 10/27 درصد و در سال 1401 نیز منطقه 2 با فضای سبز و اراضی کشاورزی در حدود 96/12 و 155/0 درصد و منطقه 4 با اراضی کشاورزی و فضای سبز در حدود 74/19 و 09/3 درصد در بهترین حالت به ترتیب حدود 15/33 و 47/23 درصد توانسته اند، جزایر حرارتی شهری را کاهش دهند. همچنین نتایج نشان داد که در سال 1363 الگوی کاهش جزایر حرارتی شهری منطقه 2 بلوکی و تکه تکه، منطقه 4 بیشتر بلوکی و کمتر تکه تکه، در سال 1381 منطقه 2 خوشه ای و تکه تکه، منطقه 4 بیشتر بلوکی و کمتر خوشه ای و تکه تکه و در سال 1401 منطقه 2 بیشتر خوشه ای و کمتر بلوکی و تکه تکه، منطقه 4 نیز بیشتر بلوکی و بعد از آن تکه تکه بوده است. همچنین در سال 1363 مناطق 4 و 2 کلان شهر تبریز به ترتیب با 69688158 و 19337882، در سال 1381 نیز به ترتیب با 107206826و 58416241 و در سال 1401 مناطق 2 و 4 کلان شهر تبریز به ترتیب با 173423460 و 153319717 کیلو وات ساعت بیشترین میزان ذخیره انرژی ناشی از کاهش جزایر حرارتی شهری را داشته اند.

کلیدواژه‌ها

جزایر حرارتی شهری؛ جزایر سرد شهری؛ زیرساخت های سبز؛ مدل سرمایش شهری؛ مناطق 2 و 4 تبریز

عنوان مقاله [English]

The effect of urban cold islands in mitigate urban heat island, a case study of districts 2 and 4 of Tabriz metropolitan

نویسندگان [English]

Mahdi Herischian¹؛ Hassan Mahmoudzadeh²؛ Rasoul Ghorbani³

¹PhD of Geography and Urban Planning, Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Planning and Environmental Sciences, University of Tabriz, Tabriz, Iran

²Associate Professor. of Geography and Urban Planning, University of Tabriz

³Professor of Geography and Urban Planning, Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Planning and Environmental Sciences, University of Tabriz, Tabriz, Iran

چکیده [English]

In this research, the effects of urban cold islands (green infrastructures) in districts 2 and 4 of Tabriz metropolitan on the mitigation of urban heat islands have been evaluated. In this research, data were collected using Landsat satellite images, land use maps related to the periods of 1984, 2002, and 2022, meteorological data, biophysical table, and detailed plan map of 2016Tabriz Municipality and using GIS and model Urban cooling has been analyzed by InVEST software. The results showed that in 1984, district 2 with 10.04% of green space and District 4 with 4.51% of green space and 32.08% of agricultural land, respectively, about 14.42% and 37.79% respectively, in 2002, district 2 with green space around 7.72% and district 4 with agricultural land and green space around 24.37 and 1.83%, respectively around 10.46 and 27.10% and in 2022 also district 2 With green space and agricultural land at about 12.96 and 0.155 percent, and district 4 with agricultural land and green space at about 19.74 and 3.09 percent, in the best case, about 33.15 and 23.47 percent, respectively mitigate urban heat islands. Also, the results showed that in 1984, the pattern of mitigating urban heat islands in District 2 was blocky and fragmented, and district 4 was more blocky and less fragmented, in 2002 district 2 was clustered and fragmented, district 4 was more blocky and less clustered and fragmented, and in 2022, district 2 was more clustered and less blocky and fragmented, and district 4 was more blocky and then fragmented. Also, in 1984, districts 4 and 2 of Tabriz Metropolitan with 69688158 and 19337882, respectively, in 2002 with 107206826 and 58416241 respectively, and in 2022, districts 2 and 4 of Tabriz Metropolitan with 173423460 and 153319717-kilowatt hours respectively have the highest amount of energy savings due to the mitigation of urban heat islands.

کلیدواژه‌ها [English]

urban heat islands, urban cold islands, green infrastructure, urban cooling model, districts 2 and 4 of Tabriz