تبیین مفاهیم و کاربست مؤلفه ها و معیارهای اکولوژی شهری در ارزیابی پایداری محیطی منطقه 22 شهر تهران

فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 مرداد 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jupm.2024.32756.4437

نویسندگان

زهرا منتظری¹؛ علی اسعدی²؛ غلامرضا حقیقت نائینی^{* 3}

¹گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.

²گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران.

³گروه برنامه ریزی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

تاریخ دریافت: 05 آذر 1402،  تاریخ بازنگری: 19 اردیبهشت 1403،  تاریخ پذیرش: 21 اردیبهشت 1403 

چکیده

اکولوژی شهری، اصطلاحی نوپا و رویکردی چند رشته ایست که امروزه جهت مطالعه اثرات متقابل پویا بین انسان و سیستم‌های زیست محیطی و جلوگیری از نابودی شهرها و به دلیل ارائه رابطه‌ای متعادل میان انسان و محیط‌زیست رعایت آن در برنامه‌ریزی و مدیریت شهری امری حیاتی می‌باشد. به‌منظور حفظ و بهبود شرایط محیطی، فراهم نمودن پایداری اکوسیستم شهری ضروری است؛ بنابراین مفهوم برنامه ریزی اکولوژیکی، مزایای خاصی را برای پایداری طولانی‌مدت جهت بهبود اثرات زیست‌محیطی نواحی شهری به دنبال دارد. لذا؛ پژوهش حاضر سعی دارد تا با بررسی ادبیات موجود پیرامون مبحث پایداری اکولوژیکی، عوامل کلیدی مرتبط با این مفهوم را استخراج کرده، مؤلفه‌های قابل اندازه‌گیری و معیارهای اکولوژی شهری را تبیین نموده و به سنجش آن‌ها در منطقه ۲۲ شهرداری تهران (نواحی 1، 6 و 2) بپردازد. در پژوهش کاربردی حاضر با روش توصیفی – تحلیلی به گردآوری اطلاعات شامل مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای و تکمیل پرسشنامه توسط جامعه آماری متخصصان و کارشناسان منطقه 22 تهران بر اساس چارچوب نظری پژوهش پرداخته شده است. روش نمونه‌گیری غیر احتمالی به روش گلوله‌برفی بوده و رتبه‌بندی داده‌ها و تجزیه‌وتحلیل یافته‌ها به‌صورت آماری – توصیفی با استفاده از تکنیک گام‌به‌گام فرآیند تحلیل شبکه‌ای ANP و آنتروپی شانون و TOPSIS بر اساس مؤلفه‌ها، معیارها و شاخص‌های مستخرج از پژوهش می‌باشد. نتایج نشان می‌دهد که ناحیه 2 از منطقه 22 شهر تهران به نسبت سه ناحیه دیگر از نظر پایداری اکولوژیکی در وضعیت نسبتاً نامطلوبی قرار دارد و با تکیه بر تکنیک ANP مشخص شد که مؤلفه گسترش شبکه‌های اکولوژیک و حفظ کیفیات محیطی و بصری در بالاترین جایگاه و بر اساس تکنیک TOPSIS گسترش شبکه‌های اکولوژیک و تعادل اکولوژیکی در میان نواحی منطقه 22 مطلوب می‌باشند. در انتها نیز پیشنهادات پژوهش بر اساس مؤلفه‌های اکولوژیکی دسته‌بندی و ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

"؛ توسعه پایدار"؛ اکولوژی شهری"؛ پایداری محیطی"؛ ، "؛ منطقه 22 شهرداری تهران"

عنوان مقاله [English]

Explaining the concepts and application of the components and criteria of urban ecology in evaluating the environmental sustainability of District 22 of Tehran

نویسندگان [English]

zahra montazeri¹؛ ali asaadi²؛ Gholamreza Haghighat naeini³

¹Department of Urban Planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, Isfahan Art University, Isfahan, Iran.

²Department of Urban Planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, Isfahan Art University, Isfahan, Iran.

³Urban Planning Department, Faculty of Architecture and Urban Planning, Art University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Urban ecology is a juvenile term that in order to prevent the destruction of cities and because of providing a balanced relationship between humans and the environment it is vital to take it into the account. In order to maintain and improve the environmental conditions, it is necessary to provide the sustainability of the urban ecosystem; Therefore, the concept of ecological planning has certain advantages for long-term sustainability to enhance the environmental effects of urban areas. Hence, the present research tries to extract the relevant key factors by reviewing the existing literature on ecological sustainability and measure them in the 22nd district of Tehran Municipality. In the current applied research, using the descriptive-analytical method;information including library studies and filling the questionnaire by the statistical community of specialists and experts of the 22nd district of Tehran based on the theoretical framework has been collected. The analysis of the findings is descriptive-statistical applying the step-by-step technique of the ANP network analysis process and Shannon's entropy and TOPSIS is based on the principals, criteria and indicators extracted from the research. The results show that the 2nd selected area of the 22nd other district of Tehran in terms of ecological sustainability is in a relatively unfavorable situation compared to the other three selected area and by relying on the ANP technique, it was determined that the component of expanding ecological networks and maintaining environmental and visual qualities is at the highest position, and based on the TOPSIS technique, the expansion of ecological networks and ecological balance among the areas of region 22 are desirable. Finally, research proposals are categorized and presented based on ecological principles.

کلیدواژه‌ها [English]

", Sustainable development", urban ecology", environmental sustainability", , ", District 22 of Tehran Municipality"