زیست پذیری شهری در کلانشهر کرج با تاکید بر شاخص‌های کالبدی –زیرساختی

فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 مرداد 1403   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jupm.2024.32781.4439

نویسندگان

فرهنگ شریف احمدی¹؛ مجید شمس^{* 2}؛ رحیم سرور³

¹دانشجوی دکتری تخصصی جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران ([e-mail])

²استاد گروه جغرافیا، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران (نویسنده مسئول)([e-mail])

³استاد گروه جغرافیا، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران ([e-mail])

تاریخ دریافت: 08 آذر 1402،  تاریخ بازنگری: 07 تیر 1403،  تاریخ پذیرش: 21 مرداد 1403 

چکیده

شهرنشینی شتابان و رشد بیش از اندازه کلانشهرها منجر به نارسایی زیرساخت‌ها و خدمات شهری،کمبود مسکن، حاشیه‌نشینی منجر به نابرابریهای فضایی در برخورداری از زیرساختها، کاربریهای خدماتی و در نتیجه افت زیست پذیری و کاهش کیفیت زندگی می شود زیست پذیری اشاره به درجه تامین ملزومات یک جامعه بر مبنای نیازها و ظرفیت افراد آن جامعه دارد. بنابراین ضرورت و اهمیت توجه به لزوم پاسخگویی به این نیازها در کلان‌شهری همچون کرج را دوچندان می‌کند. کلان‌شهر کرج، متشکل از 10 منطقه شهری با جمعیت بالا و اثرات مخرب آن مواجه می‌باشد. برخی از این مناطق شکوفا و پر رونق و برخی دیگر روبه‌زوال و کم توجه که در نتیجه باعث پایین آمدن رضایت از زیست‌پذیری در مناطق شده است. بنابراین مقاله حاضر در پی آن است که با هدف شناخت پایه‌ای از وضعیت زیست‌پذیری در مناطق کلانشهر کرج بپردازد. روش پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی تحلیلی است. جمع آوری داده ها اسنادی و میدانی (پرسشنامه محقق ساخته) است. 384 پرسشنامه در مناطق 10 گانه تهیه و تکمیل شده است. نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان میدهد که رضایتمندی از اکثر شاخص‌های کالبدی و زیرساختی در کلانشهر کرج پایین است. نتایج حاصل از سنجش زیست پذیری شاخص های کالبدی و زیرساختی در مناطق کلانشهر کرج نشان می‌دهد که در بین مناطق منطقه 8 با میانگین 67/3 بالاترین رضایتمندی و منطقه 10 کمترین رضایتمندی از زیست پذیری در کلانشهر کرج دارند همچنین نتایج مدل ویکور در رتبه بندی مناطق کلانشهر کرج از منظر زیست پذیری در ابعاد زیرساختی – کالبدی نشان داده است که منطقه 8 کرج زیست پذیرترین و منطقه منطقه 10 در رتبه اخر بین مناطق کرج قرار گرفت. نتایج حاصل از سنجش شاخص های کالبدی زیست پذیری کرج نشان داد شهر کرج در شاخص های کالبدی سطح زیست پذیری متوسط به پایین است. فضای سبز و محیط زیستی با 76/0 دارای بیشترین تاثیر و کیفیت پیاده روها ومعابر با 46/0 کمترین تاثیر برخوردار است. که این امر نشان دهنده وجود سطح اطمینان قابل قول بین همبستگی متغیرها است. با ترکیب مولفه های فوق متغیر ساختار کالبدی -فضایی شکل گرفت.

کلیدواژه‌ها

شهر زیست پذیر؛ پایداری شهری؛ شاخص‌های کالبدی؛ کلانشهر کرج

عنوان مقاله [English]

Evaluation of urban livability in Karaj metropolis with emphasis on physical-infrastructural indicators

نویسندگان [English]

Farhang Sharif Ahmadi¹؛ Majid Shams²؛ Rahim Sarvar³

¹Ph.D. Candidate in Geography and Urban Planning, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

²Professor Department of Geography, Malayer Branch, Islamic Azad University, Malayer, Iran ( Responsible author)

³Professor Department of Geography, Science Research and Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Accelerated urbanization and excessive growth of megacities leads to inadequacy of infrastructure and urban services, lack of housing, marginalization leads to spatial inequalities in the provision of infrastructure, service uses, and as a result, loss of livability and quality of life. It has the degree of providing the necessities of a society based on the needs and capacity of the people of that society. Therefore, it doubles the necessity and importance of paying attention to the need to respond to these needs in a metropolis like Karaj. Karaj metropolis, consisting of 10 urban areas, faces high population and its destructive effects. Some of these areas are flourishing and prosperous, while others are declining and neglected, which has resulted in lower satisfaction with livability in the areas. Therefore, the current article aims to provide a basic understanding of the livability situation in the areas of Karaj metropolis. The research method is applied in terms of purpose and analytical in terms of descriptive nature. Data collection is documentary and field (researcher-made questionnaire). 384 questionnaires have been prepared and completed in 10 regions The results of the T-Tech test show that satisfaction with most of the physical and infrastructure indicators in Karaj metropolis is low. The results of measuring the livability of physical and infrastructural indicators in the regions of Karaj metropolis show that among the regions, region 8 has the highest satisfaction with an average of 3.67 and region 10 has the lowest satisfaction with livability in Karaj metropolis. Also, the results of Vicor model are ranked The classification of Karaj metropolitan areas from the point of view of livability in infrastructure-physical dimensions has shown that Karaj District 8 was the most livable and District 10 ranked last among Karaj districts. The results of measuring the physical indicators of the livability of Karaj showed that the level of livability in the physical indicators of Karaj city is medium to low. Green space and environment has the most impact with 0.76 and the quality of sidewalks and crossings has the least impact with 0.46.

کلیدواژه‌ها [English]

Livable city, urban sustainability, physical indicators, Karaj metropolis

مراجع