پهنه بندی قابلیت توسعه کشت کلزا در شهرستان های باشت و گچساران بر اساس پارامتر اقلیمی دما با استفاده از GIS

فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 شهریور 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jzpm.2024.31343.4187

نویسندگان

علیرضا صالحی¹؛ آیت اله کرمی^{* 2}؛ فاطمه علی پناهیان³

¹دانشیار گروه جنگلداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه یاسوج، ایران.

²استاد تمام گروه توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه یاسوج، ایران.

³دانشجوی دکتری توسعه کشاورزی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه یاسوج،

تاریخ دریافت: 28 آذر 1401،  تاریخ بازنگری: 04 شهریور 1403،  تاریخ پذیرش: 07 شهریور 1403 

چکیده

در تحقیق حاضر، با توجه به نیاز دمایی کلزا در طول مراحل مختلف رشد و احتمال وقوع حداکثر حد دمای مطلوب برای اتفاق هر یک این مراحل، توزیع مکانی عرصه های مستعد و قابل توسعه برای کاشت کلزا در مناطق مختلف دو شهرستان باشت و گچساران در استان کهگیلویه و بویراحمد، بررسی شد. از مدل IDW در محیط ArcGIS جهت پهنه بندی احتمال وقوع حداکثر دمای مطلوب برای مراحل مختلف رشد کلزا استفاده شد. احتمال وقوع هر یک از حداکثر دماهای مطلوب از داده‌‌های هفت ایستگاه هواشناسی داخل و خارج از منطقه مورد مطالعه برای یک دوره آماری 30 ساله بین سال های 1370 تا 1400 محاسبه شد. در افزونه AHP در محیط ArcGIS با مقایسه زوجی اهمیت نیاز دمایی هر یک از مراحل رشد کلزا و امتیازدهی آنها، وزن و نقشه توزیع مکانی احتمال وقوع هر یک از دماهای مطلوب برای مناطق مختلف این دو شهرستان تهیه شد. دمای زیاد در بعضی از نواحی می تواند برای بعضی از فعالیت های رویشی گیاه کلزا محدودیت ایجاد کند. امامزاده جعفر با سطحی حدود 8932 هکتار دارای بیشترین مساحت با شایستگی بالا جهت توسعه کلزا در شهرستان گچساران است و منطقه کوهمره خامی دارای حدود 622 هکتار عرصه بسیار مطلوب برای کشت کلزا در شهرستان باشت است. با توجه به پایین بودن متوسط سطح زیر کشت این محصول در 3 سال اخیر در این دو شهرستان، انجام تحقیقات بیشتر در ارتباط با بررسی سایر عوامل تاثیر گذار جهت رونق دهی به کاشت دانه روغنی کلزا در منطقه پیشنهاد می گردد.

کلیدواژه‌ها

پهنه بندی؛ تحلیل سلسله مراتبی؛ توسعه کاشت کلزا؛ کهگیلویه و بویر احمد

عنوان مقاله [English]

Zoning of development capability for the cultivation of canola in Bashet and Gachsaran counties based on the climatic parameter of temperature by using GIS

نویسندگان [English]

Alireza Salehi¹؛ Ayatollah Karami²؛ Fatemeh Alipanahiyan³

¹Associate Professor, Department of Forestry, Faculty of Agriculture and Natural resources, Yasouj University, Iran.

²Professor, Department of Rural Development, Faculty of Agriculture and Natural resources, Yasouj University

³Doctoral student of agricultural development, Faculty of Agriculture and Natural resources, Yasouj University, Iran.

چکیده [English]

In this research, considering the temperature requirement of rapeseed during the different stages of growth and the probability of occurrence of the maximum limit of the optimum temperature for the growth of the plant, the spatial distribution of potential and developable areas for planting rapeseed in the region of Bashet and Gachsaran in Kohgiluyeh and Boyer Ahmad provinces were investigated. IDW model in ArcGIS was used to zone the probability of occurrence of optimal temperature for the different stages of rapeseed growth. The probability of occurrence for each of the desired temperatures was calculated from the data of seven adjacent climatic stations for a statistical period of 30 years between 1370 and 1400. In the AHP plugin in ArcGIS, by comparing the importance of the required temperature for each of the growth stages of rapeseed and scoring them, the weight and the spatial distribution map of desired temperatures for different areas of these two counties were calculated and created, respectively. High temperature in some parts of the region can limit some growing activities of the plant. Imamzadeh-Jafar with an area of about 8932 hectares has the largest area with high desirability for the development of rapeseed in Gachsaran, and Koh-Mareh Khami with about 622 hectares is a very favorable area for development of rapeseed cultivation in Bashet. It is recommended to carry out more researches in connection with the investigation the impacts of other influential factors in order to develop planting of rapeseed in the region.

کلیدواژه‌ها [English]

Zoning, hierarchical analysis, development of rapeseed cultivation, Kohgiloye and Boyerahmed

مراجع