تحلیل فضایی جدایی‌گزینی کالبدی و آموزشی و تمرکز فقر در شهر اردبیل

فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 شهریور 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jzpm.2024.32651.4289

نویسندگان

مریم جامی اودولو¹؛ محمد حسن یزدانی^{* 2}

¹دکتری جغرافیا و برنا‌مه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

²عضو هیت علمی دانشگاه محقق اردبیلی

تاریخ دریافت: 05 آبان 1402،  تاریخ بازنگری: 18 شهریور 1403،  تاریخ پذیرش: 20 شهریور 1403 

چکیده

در کشورهای در حال توسعه رشد شتابان شهرنشینی، شهری شدن فقرا را موجب می‌شود. فقر پدیده‌ای چندبعدی است که در نتیجه تبعیض و نابرابری اجتماعی و اقتصادی، ساختار فضایی نواحی مختلف شهر را دارای تضادهای بارز و آشکاری می‌کند. تحلیل فضایی این گستره‌ها، میزان محرومیت نواحی مختلف را مشخص کرده و اولویت اقدامات برای ارتقای سطح زندگی را مشخص می‌کند. در این راستا هدف پژوهش حاضر بررسی نابرابری‌های موجود و نشان دادن فقر و جدایی‌گزینی در بلوک‌های شهری اردبیل با تاکید بر شاخص‌های کالبدی و آموزشی طی سال‌های 1390 و 1395 و همچنین بررسی عوامل موثر بر سازمان‌یابی این پدیده‌ها می‌باشند. روش تحقیق کمی بوده و رویکرد آن توصیفی – تحلیلی می‌باشد. داده‌های مورد استفاده در این پژوهش از مرکز آمار ایران تهیه شده و مربوط به سرشماری سال‌های 1390 و 1395 شهر اردبیل می‌باشد. برای نشان دادن وضعیت کالبدی و آموزشی داده‌های مورد نیاز در قالب نقشه با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، نرم‌افزار GeoDa و تحلیل جدایی‌گزینی فضایی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. به‌همین منظور ابتدا به سنجش میزان جدایی‌گزینی چند گروهی بین طبقه‌های بالا، متوسط و پایین شهر پرداخته شد. سپس برای تحلیل الگوی پراکنش فقر آموزشی و کالبدی از شاخص خودهمبستگی موران، میانگین نزدیکترین واحد همسایگی، آماره عمومی G و آزمون K-Ripley استفاده شده است.براساس نتایج پژوهش بلوک‌های شهری اردبیل به لحاظ شاخص‌های مورد بررسی در طیف‌های متفاوتی قرار دارند همچنین براساس مدل خودهمبستگی موران الگوی پراکنش فقر در شهر اردبیل از یک ساختار متمرکز و خوشه‌ای برخوردار است. توزیع خوشه‌های فقر شهری نشان می‌دهد که بزرگترین خوشه فقر شهری در بخش‌های شمال‌غربی و جنوب‌شرقی شهر اردبیل تمرکز یافته است، از طرفی نیز، خوشه‌های فقر شهری بر محله‌های حاشیه شهری اردبیل تمرکز یافته‌اند که نشان‌دهنده لزوم توجه بیشتر به محله‌های واقع در این بلوک‌هاست.

کلیدواژه‌ها

جدایی گزینی"؛ " فقر"؛ " تحلیل فضایی"؛ " اردبیل

عنوان مقاله [English]

Spatial analysis of physical and educational segregation and concentration of poverty in Ardabil city

نویسندگان [English]

Maryam jami odluo¹؛

¹ph d of Geomorphology and Urban Planning, University of Mohaghegh ardebil, Ardebil, Iran

چکیده [English]

In developing countries, the rapid growth of urbanization causes the urbanization of the poor. Poverty is a multidimensional phenomenon that, as a result of discrimination and social and economic inequality, the spatial structure of different areas of the city has clear and obvious contradictions. The spatial analysis of these areas determines the degree of deprivation of different areas and determines the priority of measures to improve the standard of living. In this regard, the aim of the current research is to investigate the existing inequalities and show poverty and segregation in the urban blocks of Ardabil, emphasizing physical and educational indicators during the years 2013 and 2015, as well as investigating the factors affecting organization. These are phenomena. The research method is quantitative and its approach is descriptive-analytical. The data used in this research were prepared from the Iranian Statistics Center and are related to the census of 2010 and 2015 in Ardabil city. In order to show the physical and educational status of the required data in the form of a map, it was analyzed using geographic information system, GeoDa software and spatial separation analysis. For this purpose, the degree of segregation of several groups between the upper, middle and lower classes of the city was measured first. Then, to analyze the distribution pattern of educational and physical poverty, Moran's autocorrelation index, the average of the nearest neighborhood unit, the general G statistic and the K-Ripley test were used. Also, based on Moran's autocorrelation model, the pattern of poverty distribution in Ardabil city has a concentrated and cluster structure. The distribution of urban poverty clusters shows that the largest urban poverty cluster is concentrated in the northwest and southeast parts of Ardabil city, on the other hand, urban poverty clusters are concentrated in the suburbs of Ardabil city. which indicate the need to pay more attention to the neighborhoods located in these blocks.

کلیدواژه‌ها [English]

Selective segregation, poverty, spatial analysis, Ardabil

مراجع