روش شناسی انتخاب شاخص های سنجش پایداری در شهرهای کوچک با تأکید بر استان مازندران

فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مقاله 4، دوره 4، شماره 16، بهمن و اسفند 1393، صفحه 17-32   

نویسندگان

اسدالله دیوسالار¹؛ زهره فنی²؛ رحمت الله فرهودی³؛ صادق برزگر^{* 4}

¹استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

²دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

³استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

⁴دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

تاریخ دریافت: 03 اسفند 1393،  تاریخ پذیرش: 03 اسفند 1393 

چکیده

      بررسی شناخت وضعیت و تنگناهای توسعۀ نواحی به لحاظ پایداری و توسعۀ پایدار در شهرها از مسائلی است که اخیراً در فرهنگ برنامه­ریزی شهری مطرح شده است. استفاده از شاخص­های توسعۀ پایدار در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی می­تواند معیاری مناسب هم برای تعیین جایگاه شهرها و هم در جهت حل مشکلات و نارسایی­هایی آنها برای نیل به رفاه اقتصادی و سلامت اجتماعی- فرهنگی ساکنین جهت رسیدن به توسعه­ی پایدار شهری باشد. در این راستا هدف از تحقیق حاضر  شناسایی و تبیین شاخص­ها و معیارهای مناسب برای سنجش پایداری و عملیاتی کردن این شاخص­ها در سطح شهرهای کوچک کشور، با تأکید بر شهرهای کوچک استان مازندران و ارائه یک چارچوب روش شناختی نوین با استفاده از نظرسنجی از نخبگان علمی به روش دلفی می­باشد. روش انجام این تحقیق مبتنی بر روش­های تحلیلی - توصیفی و پیمایشی است. بر اساس یافته­های این پژوهش، تعداد 68 شاخص کلیدی (از بین تعداد 159 شاخص) شامل 24 شاخص برای ارزیابی پایداری زیست محیطی، تعداد 15 شاخص برای ارزیابی پایداری اجتماعی- فرهنگی، تعداد 14 شاخص برای ارزیابی پایداری اقتصادی و تعداد 14 شاخص برای ارزیابی کالبدی- زیرساختی که متناسب با ساختار شهرهای کوچک کشور و بویژه استان مازندران و محیط این شهرها بوده  استخراج گردید. نتایج این پژوهش همچنین نشان می­دهد که در ارتباط با تحلیل متوسط ارزش شاخص­های انتخاب شده شاخص­های اجتماعی-  فرهنگی با 7.62 امتیاز در مقایسه با سایر شاخص ها از اعتبار بیشتری در تحلیل پایداری برخوردارند. شاخص­های اقتصادی با 7.69 امتیاز در رتبه­ی دوم قرار دارند و شاخص­های کالبدی- زیرساختی و طبیعی به ترتیب با 7.6 و 7.47 در رتبه­های سوم و چهارم جای دارند.

کلیدواژه‌ها

پایداری؛ شاخص های پایداری؛ شهرهای کوچک؛ استان مازندران