بررسی اثر مداخله شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر ترس از ارزیابی منفی اجتماعی، نشخوار فکری و تنظیم شناختی هیجان

فصلنامه علمی روش ها و مدل های روانشناختی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 شهریور 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jpmm.2024.33021.3912

نویسندگان

داوود سواری¹؛ حسینعلی قنادزادگان^{* 2}؛ محمد کاظم فخری²

¹دانشجو دکتری، گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی ، ساری، ایران

²استادیار، گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی ، ساری، ایران

تاریخ دریافت: 10 فروردین 1403،  تاریخ بازنگری: 24 شهریور 1403،  تاریخ پذیرش: 26 شهریور 1403 

چکیده

مقدمه: یکی از اختلالات رایج در نوجوانی اختلال اضطراب اجتماعی است. این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی مداخله شناختی ذهن‌آگاهی بر ترس از ارزیابی منفی اجتماعی، نشخوار فکری و تنظیم شناختی هیجان در نوجوانان مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی انجام گرفت.

روش‌: این پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون بود. جامعه آماری شامل نوجوانان پسر 16-14 ساله دارای اختلال اضطراب اجتماعی بودند که به مراکز مشاوره و خانه‌های سلامت منطقه 1، 2 و 3 شهر اصفهان در سال 1402 مراجعه‌ کرده بودند. تعداد شرکت‌کنندگان در گروه نمونه به روش هدفمند و با استفاده از روش جی پاور 30 نفر تخمین زده شد و شرکت‌کنندگان در گروه آزمایش و کنترل به‌صورت تصادفی ساده جایگزین شدند. برای جمعآوری داده‌ها از پرسشنامه‌ اضطراب اجتماعی واتسون و فرند، مقیاس ترس از ارزیابی منفی اجتماعی لری، مقیاس پاسخ نشخواری نولن – هوکسما و مارو، و تنظیم شناختی هیجان گرانفسکی و همکاران استفاده شد. جهت بررسی اثربخشی مداخله شناختی ذهن‌آگاهی بر متغیرهای وابسته اختلال اضطراب اجتماعی از تحلیل کوواریانس چندمتغیره استفاده شد.

یافته‌ها: اثربخشی مداخله شناختی ذهنآگاهی بر تمامی متغیرهای وابسته شامل ترس از ارزیابی منفی، نشخوار فکری و راهبردهای سازشیافته و سازشنایافته تنظیم شناختی هیجان تایید شد (0.05>P). مقادیر اندازه اثر با شاخص مجذور جزئی اتا نشان داد که مداخله شناختی ذهنآگاهی بیشترین اثربخشی را بر نشخوار فکری با ضریب 0.592 داشت.

نتیجه‌گیری: مداخله شناختی ذهنآگاهی موجب کاهش ترس از ارزیابی منفی، نشخوار فکری و راهبردهای سازشنایافته و موجب افزایش راهبردهای سازشیافته در نوجوانان مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی می‌شود

عنوان مقاله [English]

Evaluation the effectiveness of mindfulness-based cognitive intervention on fear of negative social evaluation, rumination and cognitive regulation of emotion

نویسندگان [English]

Davood Savari¹؛ Hossein Ali Ghanadzadegan²؛ mohammad kazem fakhri²

¹PhD Student, Department of Psychology, Faculty of Humanities, Sari Branch, Islamic Azad University, Sari, Iran

²Assistant Professor, Department of Psychology, Faculty of Humanities, Sari Branch, Islamic Azad University, Sari, Iran

چکیده [English]

Background and purpose: One of the common disorders in adolescence is social anxiety disorder. This research aimed to evaluate the effectiveness of mindfulness intervention on fear of negative social evaluation, rumination and cognitive regulation of emotion in adolescents with social anxiety disorder.

Methods: This research was a semi-experimental with a pre-test-post-test design. The statistical population consisted of 14-16-year-old boys with social anxiety disorder who referred to counseling and health centers in the 1st, 2nd and 3rd regions of Isfahan city in 2023. The number of samples was estimated to be 30 people through a purposeful way and using the G-Power method, and they were replaced in the experimental and control groups by simple random. To collect data, the Watson and Friend’s Social Anxiety Questionnaire (SAQ), the Leary's Fear of Negative Evaluation Scale (FNES), the Nolen-Hoeksema and Murrow's Ruminative Response Scale (RRS), and the Garnefski et al.'s Cognitive Emotion Regulation Questionnare (CERQ) were used. Multivariate covariance analysis was used to analyze the effectiveness of mindfulness intervention on the dependent variables.

Findings: Results showed that the effectiveness of mindfulness intervention was confirmed on all dependent variables (P<0.05). The effect size values with partial eta square index showed that mindfulness intervention was most effective on rumination with a coefficient of 0.59.

Conclusion: Mindfulness intervention reduces the fear of negative evaluation, rumination and maladaptive cognitive emotion regulation and increased the adaptive cognitive emotion regulation in adolescents with social anxiety disorder.