تدوین سناریوهای تاب‌آوری کالبدی با رویکرد پدافندغیرعامل مطالعه موردی: منطقه 4 کلان‌شهر تهران

فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 مهر 1403

نوع مقاله: مقاله برگرفته از پایان نامه

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jupm.2024.31414.4295

نویسندگان

بهجت تدین¹؛ مجید شمس^{* 2}؛ محمد علی خلیجی³

¹دانشجوی دکتری تخصصی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استاد گروه جغرافیا، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی ملایر، ایران (نویسنده مسئول) [e-mail]

³استادیار گروه شهرسازی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز ، ایران

تاریخ دریافت: 18 دی 1401،  تاریخ بازنگری: 16 مهر 1403،  تاریخ پذیرش: 02 مهر 1403 

چکیده

امروزه غلبه بر مخاطرات محیطی و انسان‌ساز برای جوامع شهری بویژه در کشورهای در حال توسعه، به یک چالش کلیدی تبدیل شده است. از این‌رو تاب‌آوری جوامع با رویکرد پدافند غیرعامل برای ارتقاء توان آمادگی برای مقاومت در برابر شرایط اضطراری، برنامه‌ریزی برای تحمل آن، بازسازی و بازتوانی بعد از آن و انطباق موفقیت‌آمیز با پیامدهای آن در محدوده و مجتمع‌های زیستی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این راستا، این مقاله کوشیده است تا سناریوهای تاب‌آوری کالبدی منطقه 4 کلانشهر تهران با رویکرد پدافندغیرعامل برای افق 1410 را شناسایی کند. داده‌های نظری با روش اسنادی و داده های تجربی با روش پیمایشی بر پایه تکنیک دلفی تهیه شده است. جامعه آماری20 نفر از خبرگان و متخصصین شهری بر اساس نمونه‌گیری گلوله برفی می‌باشد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده از روش تحلیل ساختاری و سناریونویسی در نرم‌افزارهای MICMAC وSenario wizard پردازش شده است. یافته‌ها حاکی از آن است که الگوی کلی پراکندگی محرک‌های مورد مطالعه از نظر تحلیل اثرات متقابل، بیانگر وضعیت یک سیستم محیطی ناپایدار و تمرکز خوشه‌ای در محرک دوگانه است. یافته‌های دیگر این مقاله از بررسی سناریوهای باورکردنی نشان از سیطره نسبی وضعیت‌های ایستا (ادامه روند موجود) 77 وضعیت (31 درصد) و در آستانه بحران 53 وضعیت (21 درصد) در برنامه‌ریزی تاب آوری کالبدی منطقه 4 کلانشهر تهران با رویکرد پدافند غیرعامل است.آنچه مسلم است تاب آوری کالبدی منطقه 4 کلانشهر تهران با رویکرد پدافند غیرعامل جهت از لحاظ توسعه شهری معقول و منطبق با شرایط جغرافیای طبیعی و تراکم ساختمانی و جمعیتی با تقریباً چالش‌های اساسی روبروست.

کلیدواژه‌ها

سناریو؛ تاب‌آوری کالبدی؛ پدافند غیرعامل؛ منطقه 4؛ کلان‌شهر تهران

عنوان مقاله [English]

Compilation of physical resilience scenarios with passive defense approach Case study: District 4 of Tehran metropolis

نویسندگان [English]

Behjat Tadayyon¹؛ Majid Shams²؛ Mohammad Ali Khaliji³

¹PhD student,, Research and Sciences Branch, Islamic Azad University, Tehran . Iran

²Professor of Department of Geography, Malayer Branch, Islamic Aazd University of Malayer , Iran [e-mail]

³Assistant Professor of Urban Planning Department, Ahvaz Branch, Islamic Azad University , Ahvaz , Iran

چکیده [English]

Today, overcoming environmental and man-made hazards has become a key challenge for urban societies, especially in developing countries. Therefore, the resilience of societies with passive defense approach is used to improve the ability to prepare to resist emergency situations, plan to endure it, rebuild and rehabilitate after it and successfully adapt to its consequences in the range and biological complexes. In this regard, this article has tried to identify the physical resilience scenarios of the 4th district of Tehran metropolis with a passive defense approach for the horizon of 2031. Theoretical data was prepared by document method and experimental data by survey method based on Delphi technique. The statistical population is 20 urban experts based on snowball sampling. In order to analyze the information obtained from the method of structural analysis and scenario writing, it has been processed in MICMAC and Scenario Wizard software. The findings indicate that the general pattern of dispersion of the studied stimuli, in terms of mutual effects analysis, indicates the situation of an unstable environmental system and a cluster concentration in the dual stimulus. Other findings of this article from the examination of plausible scenarios show the relative predominance of static situations (continuation of the existing trend) 77 situations (%31) and on the verge of crisis 53 situations (%21) in the planning of physical resilience of the 4th district of Tehran metropolis with a passive defense approach What is certain is that the physical resilience of the 4th region of Tehran metropolis with the approach of passive defense in terms of reasonable urban development and in accordance with the conditions of natural geography and building and population density is facing almost fundamental challenges.

کلیدواژه‌ها [English]

scenario, physical resilience, passive defense, district 4, Tehran metropolis

مراجع