نقش گذرگاه‌های مرزی در رقابت‌پذیری منطقه‌ای (نمونه موردی: استان آذربایجان‌غربی)

فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 آبان 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jzpm.2024.33483.4339

نویسندگان

احمد حسن‌پور قطلو¹؛ میرنجف موسوی^{* 2}؛ ناصر سلطانی³

¹دانشجوی کارشناسی‌ارشد برنامه‌ریزی آمایش سرزمین، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

²استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

³گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

تاریخ دریافت: 10 خرداد 1403،  تاریخ بازنگری: 13 شهریور 1403،  تاریخ پذیرش: 26 مهر 1403 

چکیده

هدف اصلی این پژوهش بررسی نقش گذرگاه‌های مرزی استان آذربایجان‌غربی در رقابت‌پذیری منطقه‌ای می‌باشد. پژوهش حاضر بر اساس هدف کاربردی و دارای ماهیت توصیفی-تحلیلی می‌باشد. گردآوری اطلاعات در این پژوهش به دوصورت کتابخانه‌ای و میدانی صورت گرفته است. تجزیه و تحلیل داده‌های گردآوری شده از نرم‌افزار Meta- SWOT استفاده شده است به‌طوری‌که اهداف نقش گذرگاه‌های مرزی استان آذربایجان غربی در رقابت‌پذیری منطقه‌ای با استفاده از طرح آمایش استان و سند توسعه شهرستان‌ها شناسایی و سپس در سه سطح بالا، متوسط و پایین و با استفاده از تکنیک دلفی اولویت‌بندی شده‌اند. همچنین در جهت وزن‌دهی به منابع و توانایی‌های مؤثر از مدل OPA استفاده شده است. در این پژوهش برای وزن‌دهی و اولویت‌بندی داده‌ها از پرسشنامه خبرگان استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشانگر این است که وضعیت استان آذربایجان‌غربی در مقایسه با سایر استان‌های مرزی (دارای مرز خشکی) و در دو عامل سطح توسعه و رقابت‌پذیری منطقه‌ای نامناسب بوده و به ترتیب استان‌های آذربایجان شرقی، کردستان، اردبیل، کرمانشاه و ایلام بیشترین مزیت رقابتی را دریافت نموده‌اند. همچنین با توجه به نتایج پژوهش افزایش سطح قاچاق به عنوان عامل خارجی بر منابع و توانایی‌های مؤثر این استان اثرگذار می‌باشد. تعاملات فضایی میان مرزی که باعث ایجاد پیوندهای اقتصادی، اجتماعی، فیزیکی، تکنولوژیکی، خدماتی و سیاسی می‌شود و این نوع برهمکنش فضایی می‌تواند سبب ایجاد توسعه در مناطق مرزی گردد و به عنوان یک پتانسیل محیطی برای این مناطق در نظر گرفته می‌شود به‌طوری‌که استان آذربایجان غربی نیز به دلیل وجود مرز‌های مشترک با کشورهای همسایه ترکیه، عراق و آذربایجان همواره می‌تواند از این ظرفیت توسعه‌ای بهره‌مند شود.

کلیدواژه‌ها

گذرگاه‌های مرزی؛ رقابت‌پذیری منطقه‌ای؛ توسعه یافتگی؛ استان آذربایجان‌غربی

عنوان مقاله [English]

The role of border corridors in regional competitiveness (Case study: West Azarbaijan province)

نویسندگان [English]

Ahmad Hasanpour Ghotoulu¹؛ mirnajaf mousavi²؛ Naser Soltani³

¹M.Sc. Student, Spatial planning, Urmia University, Urmia, Iran.

²Professor in Department of Geography and Urban Planning, Urmia University, Urmia, Iran.

³Department of Geography, Faculty of Literature and Human Sciences, Urmia University, Urmia, Iran

چکیده [English]

The main goal of this research is to investigate the role of border corridors in West Azerbaijan Province in regional competitiveness. The current research is based on practical purpose and has a descriptive-analytical nature. The collection of information in this research has been done both in the library and in the field. Meta-SWOT software was used to analyze the collected data, So that the goals of the role of the border corridors of West Azerbaijan province in regional competitiveness have been identified using the provincial planning plan and the city development document and then prioritized in three levels, high, medium and low, using the Delphi technique, Also, the OPA model has been used in order to weight effective resources and capabilities. In this research, experts' questionnaire was used for weighting and prioritizing data. The results of this research show that the situation of West Azerbaijan province is inappropriate compared to other border provinces (with a land border) and in the two factors of development and regional competitiveness, and respectively, the provinces of East Azerbaijan, Kurdistan, Ardabil, Kermanshah and Ilam have received the most competitive advantage, Also, according to the results of the research, increasing the level of smuggling as an external factor affects the effective resources and abilities of this province. Cross-border spatial interactions that create economic, social, physical, technological, service and political links, and this type of spatial interaction can cause development in border areas and it is considered as an environmental potential for these regions, so that the province of West Azerbaijan can always benefit from this development capacity due to the existence of common borders with the neighboring countries of Turkey, Iraq and Azerbaijan.

کلیدواژه‌ها [English]

Border Corridors, Regional Competitiveness, Development, West Azerbaijan province

مراجع