بررسی تحولات کالبدی- فضایی سکونتگاه‌های پیرامون جنوبی کلان شهر تهران و ارائه الگوی توسعه با رویکرد آینده پژوهی (نمونه موردی: شهرستان اسلامشهر)

فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 آبان 1403

نوع مقاله: مقاله های برگرفته از پایان نامه

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jzpm.2024.33512.4341

نویسندگان

شیما دادفر¹؛ حمیدرضا صباغی²؛ محمدرضا فرزاد بهتاش¹؛ علیرضا ابراهیم پور^{* 3}

¹استادیارگروه معماری و شهرسازی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استادیار و عضو هیئت علمی، گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران

³دانشجوی دکتری شهرسازی، گروه معماری و شهرسازی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت: 17 خرداد 1403،  تاریخ بازنگری: 12 آبان 1403،  تاریخ پذیرش: 18 آبان 1403 

چکیده

درک عمیق تغییرات کالبدی-فضایی مناطق پیراشهری می‌تواند به تصمیم‌گیری‌های استراتژیک در حوزه توسعه شهری و حومه‌ای کمک کند. مناطق پیراشهری کلان‌شهر تهران نیز طی سال‌های اخیر دست خوش تحولات گوناگونی شده است و به خصوص پهنه جنوبی این کلان‌شهر نیازمند توجه و برنامه‌ریزی است. برای این منظور در این پژوهش با روش آینده‌پژوهی به شناسایی سناریوهای توسعه شهری در مناطق پیراشهری کلان‌شهر تهران پرداخته شده است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و نوع آن کاربردی است. جامعه آماری پژوهش کارشناسان، خبرگان و افراد آگاه به محدوده شهرستان اسلامشهر بوده است. تعداد نمونه، 30 نفر کارشناس خبره برای بررسی کیفی و مصاحبه شناختی با استفاده از گلوله برفی انتخاب گردیده است. روش تجزیه و تحلیل با استفاده از تحلیل‌های کیفی و کمی و همچنین تحلیل سناریوهای کلیدی و پیشران‌های توسعه در محیط نرم‌افزار میک مک بوده است. نتایج حاصل از مطالعه تحولات پیراشهری تهران با آینده‌پژوهی شهری حاکی از آن است که این کلان‌شهر با چالش‌های متعدد در زمینه گسترش بی‌رویه حومه‌ها، افزایش فشار بر زیرساخت‌های شهری و کاهش کیفیت زندگی مواجه است. اگر این روند ادامه یابد، ممکن است در آینده نزدیک، نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی در شهرستان اسلامشهر تشدید شود، محیط زیست شهری دچار آسیب‌های جبران‌ناپذیر گردد، و ازدحام جمعیت و ترافیک بر کارآمدی شبکه‌های حمل‌ونقل تأثیر منفی بگذارد. با این حال، بهره‌گیری از سیاست‌های پایدار و آینده‌نگرانه در زمینه توسعه شهری و مدیریت تحولات پیراشهری می‌تواند به کاهش این مشکلات و بهبود تعامل میان مناطق مرکزی و حاشیه‌ای کمک کند.

عنوان مقاله [English]

Investigating the physical-spatial developments of the settlements in the southern suburbs of Tehran and presenting a development model with a future research approach (Case study: Islamshahr County)

نویسندگان [English]

Shima Dadfar¹؛ Hamidreza Sabbaghi²؛ Mohammadreza Farzde Behtash¹؛ Alireza Ebrahimpour³

¹Assistant Professor in Department of Architecture and urbanism, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

²Assistant Professor Islamic Azad University, North Tehran Branch

³Doctoral student of urbanism in Department of Architecture and Urban Planning, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The suburbs of Tehran metropolis have also undergone various developments in recent years, and especially the southern part of this metropolis needs attention and planning. For this purpose, in this research, the identification of urban development scenarios in the suburban areas of Tehran metropolis has been done using the future research method. The research method is descriptive-analytical and applied. The statistical population of the research was experts, experts and knowledgeable people in the area of Islamshahr city. Number of samples, 30 expert experts were selected for qualitative review and cognitive interview using snowball. The analysis method was using quantitative and qualitative analysis as well as analysis of key scenarios and development drivers in Mic Mac software environment. The results of the investigation of the development of the suburbs of Tehran with urban foresight indicate that this metropolis is facing many challenges in the field of indiscriminate expansion of marginalization, increasing pressure on urban infrastructure and reducing the quality of life. If this trend continues in the near future, social and economic inequalities may intensify in Islamshahr city, and the urban environment will suffer irreparable damage, and congestion and traffic will have a negative effect on the efficiency of transportation networks. But the use of sustainable and forward-looking policies in the field of urban development and management of peri-urban developments can help reduce these problems and improve the interaction between central and peripheral areas.

مراجع