مدل جامع ارزیابی تاب آوری شهری در مدیریت بحران

فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 آبان 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jupm.2024.33748.4545

نویسندگان

ُسید علی رضویان امرئی^{* 1}؛ غزاله گودرزی²؛ مهکامه فتاحی²

¹دانشیار گروه مهندسی عمران، دانشگاه پیام نور، ص.پ. 19395-4697، تهران، ایران

²دکتری تخصصی شهرسازی، دانشکده فنی و مهندسی، گروه شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، ایران

تاریخ دریافت: 10 مرداد 1403،  تاریخ بازنگری: 13 آبان 1403،  تاریخ پذیرش: 22 مهر 1403 

چکیده

در جامعه امروزی که با افزایش پیچیدگی، عدم اطمینان و آسیب‌پذیری مشخص می‌شود، مفهوم تاب‌آوری به عنوان یک عامل تعیین‌کننده رفاه فردی و ثبات اجتماعی، اهمیت قابل توجهی را به خود اختصاص داده است. از سویی بحران‎ها همیشه امنیت افراد جامعه را تهدید می‎نمایند و با توجه به سطح وسیع خسارات و تلفات ناشی از آن در شهرها، نقش محوری در مطالعات علمی داشته‎اند. پژوهش حاضر با روش بنیادی و نظری، رویکردی نوین برای ارزیابی تاب‎آوری نیروی انسانی در موقعیت‎های بحرانی را معرفی می‎نماید و به درک و حمایت از ظرفیت افراد، در بازیابی خود حین و پس از بحران می‎پردازد. از این رو با ارزیابی‌های روان‌سنجی، مصاحبه‌های کیفی و مشاهدات رفتاری و ارائه سناریوهای بحران با استفاده از دیدگاه خبرگان، پس از سه دور مطالعه دلفی، مدل تاب‌آوری نیروی انسانی را بر اساس سه مولفه بنیادی انسان، فعالیت و فضا، همراه با 11 خرد تاب‌آوری تاثیرگذار استخراج نموده است. مبتنی بر نظرات خبرگان، نتایج این پژوهش بیانگر این بود که این مدل قابلیت اطمینان مناسبی برای ارزیابی تاب‌آوری نیروی انسانی را داشته و استفاده از این مدل می‎تواند به برآورد قابل قبولی از میزان تاب‎آوری و ایجاد نگرشی سودمند در بین مدیران شهری بیانجامد؛ علاوه بر این، پیامدهای عملی رویکرد نوین نشان‌دهنده پیشرفت قابل توجهی در زمینه ارزیابی تاب‌آوری است و به پژوهشگران و مدیران شهری، بینش‌های ارزشمندی را در مورد پیچیدگی‌های تاب‌آوری فردی و پیامدهای آن برای تاب‌آوری اجتماعی و شهری، ارائه می‌دهد تا با فرهنگ‌سازی به عنوان یکی از مباحث اصلی و کانونی مدیریت بحران به کنترل

کلیدواژه‌ها

ارائه مدل؛ تاب‎ آوری شهری؛ مدیریت بحران؛ روش بنیادی؛ روش دلفی

عنوان مقاله [English]

Comprehensive Model for Evaluating Urban Resilience in Crisis Management

نویسندگان [English]

Seyed Ali Razavian Amrei¹؛ ghazalhe goodarzi²؛ Mahkameh Fattahi²

¹Associate Professor, Department of Civil Engineering, Payame Noor University (PNU), P.O. Box, 19395-3697 Tehran, Iran.

²PhD in Urban Planning, Technical and Engineering Faculty, Department of Urban Planning, Islamic Azad University, North Tehran Branch, Iran Iran

چکیده [English]

In today's society, characterized by increasing complexity, uncertainty, and vulnerability, the concept of resilience has gained significant importance as a determinant of individual well-being and social stability. On the other hand, crisis always threaten community safety, and due to the extensive levels of damage and casualties they cause in cities, they have played a pivotal role in scientific studies. This research introduces a novel approach to assessing human resilience in crisis situations using a foundational and theoretical method, focusing on understanding and supporting individuals' capacity in their recovery during and after crisis. Through psychometric assessments, qualitative interviews, behavioral observations, and crisis scenario presentations from experts' perspectives, after three rounds of Delphi studies, the Human Resilience Model based on three fundamental components—human, activity, and space—along with 11 detailed resilience sub-factors, has been developed. According to expert opinions, the results of this research indicate that this model provides a reliable capability for assessing human resilience. Its use can lead to an acceptable estimate of resilience levels and foster a beneficial mindset among urban managers. Furthermore, practical implications of this novel approach demonstrate significant progress in resilience assessment, providing valuable insights for researchers and urban managers regarding the complexities of individual resilience and its implications for social and urban resilience. This cultural shift positions crisis management as a cornerstone in controlling urban crisis.

کلیدواژه‌ها [English]

Presentation of the model, Urban resilience, Crisis management, Theoretical method, Delphi method

مراجع