ارزیابی گردشگری سلامت در سواحل جنوبی دریای خرز با تاکید بر پارامترهای اقلیمی (بر اساس شاخص های TCI, SST, LST )

فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 آذر 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jzpm.2024.33344.4335

نویسندگان

سیده سمیه حسینی¹؛ رحمان زندی^{* 2}؛ مسعود تقوایی³؛ سید اسکندر صیدایی⁴

¹استادیار، دانشکده علوم جغرافیا و برنامه ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

²دکتری جغرافیا، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار

³هیئت علمی دانشگاه اصفهان

⁴دانشیار، دانشکده علوم و برنامه ریزی جغرافیا، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

تاریخ دریافت: 06 اردیبهشت 1403،  تاریخ بازنگری: 23 آبان 1403،  تاریخ پذیرش: 05 آذر 1403 

چکیده

زمینه و هدف: جهت برنامه ریزی توسعه گردشگری سلامت بررسی اقلیم به عنوان بخشی از پایگاه منابع گردشگری به ویژه در راستای طبیعت درمانی اهمیت بسیاری دارد، بنابراین مطالعه حاضر با هدف شناسایی و ارائه پتانسیل اقلیم گردشگری و وضعیت دمای سطح زمین و سطح آب در سواحل جنوبی دریای خزر به عنوان یکی از محبوب ترین مقاصد گردشگری در ایران در راستای توسعه گردشگری سلامت با تاکید بر طبیعت درمانی تدوین شده است.
روش ها: در این مطالعه ی توصیفی-تحلیلی از داده های هواشناسی 7 ایستگاه سینوپتیک ساحلی بـرای یـک دورة زمـانی 33 ساله (1987- تا 2020) برای شاخص اقلیم گردشگری (TCI) و داده های ماهواره ی لندست و مادیس برای محاسبه ی شاخص LST ، داده های ماهواره ی نووآ جهت ارزیابی تغییرات دمای سطح آب و داده های 6 ایستگاه دریایی جهت صحت سنجی داده های ماهواره ی نووآ استفاده شد.
نتیجه گیری: براساس شاخص اقلیم آسایش گردشگری (TCI) و استفاده از GIS، در سواحل جنوبی دریای خزر ماه‌های فروردین(بندر گز)،اردیبهشت(بندر گز،گرگان و بابلسر) خرداد(بندرانزلی)، تیر(آستارا، بندرانزلی)، شهریور(رامسر)، مهر(رشت،بندر گز،گرگان، بابلسر) و آبان(بندر گز،گرگان) با شرایط آسایش اقلیمی ایده‌آل تا عالی بهترین ماه‌ها برای حضور گردشگران سلامت در مناطق مختلف با هدف طبیعت درمانی است. از آنجایی که ایستگاه‌های هواشناسی فقط اطلاعات دما را برای نقاطی خاص اندازه می‌گیرند، با استفاده از داده‌های ماهواره‌های MODIS و Landsat دمای سطح زمین تعیین و با دمای ثبت شده در ایستگاه هواشناسی مقایسه گردید، بنابر نتایج به دست آمده دمای سطح زمین در همه ایستگاه‌های منطقه مورد مطالعه بجز بابلسر در حال افزایش است که با این روند اقلیم آسایش گردشگری در دراز مدت دچارتغییر خواهد شد. همچنین نتایج حاصل تغییرات دمای سطح آب دریای خزر نشان می دهد که روند دمای سالانه سیر افزایشی را نشان می دهد و روند تغییرات ماهانه حاکی از این است که از ماه های خرداد تا آبان شرایط لازم جهت توسعه گردشگری سلامت فراهم است.

کلیدواژه‌ها

گردشگری سلامت؛ شاخص TCI؛ شاخص LST؛ شاخصSST

عنوان مقاله [English]

Evaluation of health tourism in the southern shores of Caspian sea with emphasis on climatic axes (based on TCI, SST, LST indices)

نویسندگان [English]

Sayedeh Somayeh Hossieni¹؛ Masoud Taghvaei³؛ Seyyed Eskandar Seidaiy⁴؛

¹Assistant professor, Faculty of Geographical Sciences and Planning, University of Isfahan, Isfahan, Iran

³3. Professor of urban planning, Faculty of Geography Sciences and Planning, University of Isfahan, Isfahan, Iran

⁴Associate Professor, Faculty of Geography Sciences and Planning, University of Isfahan, Isfahan, Iran.

چکیده [English]

Background & Objectives: Studying the climate as a part of the tourism resources database is essential to planning for the development of health tourism in general and naturopathy in particular. Accordingly, the present study aims to identify the potential of tourism climate and clarify the condition of the land surface temperature (LST) and the sea surface temperature (SST) in the southern shores of the Caspian Sea- as one of the most popular tourist destinations in Iran- in line with the development of the health tourism focusing on the naturopathy.
Methods: This study employed a descriptive-analytical research design and was conducted using the following data: the meteorological data obtained from 7 coastal synoptic stations over a 33-year period (1987-2020) to calculate the tourism climate index (TCI), Landsat and MODIS satellite data to estimate the LST index, NOVA satellite data to evaluate the changes in the SST, and the data obtained from 6 marine stations to verify the NOVA satellite data.
Conclusions: Based on TCI and the use of GIS, in the southern shores of the Caspian Sea, March (Bandar-e Gaz), April (Bandar-e Gaz, Gorgan, and Babolsar), May (Bandar-e Anzali), June (Astara and Bandar-e Anzali), August (Ramsar), September (Rasht, Bandar-e Gaz, Gorgan, and Babolsar), and October (Bander-e Gaz and Gorgan) have ideal to excellent climate conditions. Hence, they can be assumed as the most ideal months for the presence of the health tourists in different regions seeking naturopathy. Since the meteorological stations only measure the temperature parameters for specific locations, the LST was determined using the MODIS (Moderate Resolution Imaging Spectroradiometer) and Landsat satellite data and then compared with the temperature recorded in the meteorological station. According to the obtained results, the LST is increasing in all the stations of the region in question except for Babolsar. By this trend, the tourism comfort climate would certainly change in the long term. Also, the results of the alterations in the Caspian Sea’s SST imply that the annual temperature is in a rising trend. In addition, the temperature monthly fluctuations indicate that from May to October,

کلیدواژه‌ها [English]

health tourism, TCI index, LST index, SST index

مراجع