بررسی شدت عدم تعادل فضایی و منطقه ای رفاه در استان های ایران (مطالعه مقایسه ای رفاه مبتنی بر دیدگاه هاروی و اسمیت)

فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مقاله 4، دوره 5، شماره 17، فروردین و اردیبهشت 1394، صفحه 15-30   

نویسندگان

محمد نبی شهیکی تاش^{* 1}؛ حسین یغفوری²؛ باقر درویشی³

¹استادیار دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

²استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

³استادیار دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

تاریخ دریافت: 21 فروردین 1394،  تاریخ پذیرش: 21 فروردین 1394 

چکیده

یکی از شاخص­های سنجش عدالت منطقه­ای، شاخص کاردینالی رفاه می­باشد. این شاخص با توجه به اطلاعات درآمد سرانه مناطق و ضریب نابرابری منطقه­ای محاسبه می­شود و منعکس کننده سطح رفاه اقتصادی مناطق می­باشد. در این مقاله برای ارزیابی شدت عدم تعادل فضایی رفاه اجتماعی در استان­های ایران، از شاخص رفاه آمارتیاسن و کشش تابع رفاه اجتماعی در سال1390 استفاده شده است. یافته­های تحقیق بیانگر آن است که بیشترین سطح رفاه سرانه در استان‌های ایران مربوط به استان­های تهران، بوشهر و مرکزی بوده و کمترین سطح رفاه مربوط به استان سیستان و بلوچستان می‌باشد. همچنین نتایج تحقیق نشان می­دهد که در اکثر  استان­های غیر برخوردار، رتبه مالیات سرانه و متوسط نرخ مالیاتی بالاتر از رتبه درآمد سرانه است و این مسأله بر خلاف اصول عدالت مالیاتی در دریافت مالیات است. از این­رو در راستای  متعادل و متوازن ساختن توسعه مناطق مختلف، رویکرد مبتنی بر توسعه همه­جانبه بر مبنای قابلیت­ها، مزیت­های نسبی، توانمندی­ها و محدودیت­های منطقه­ای ضروری به نظر می­رسد. یعنی آنکه می­باید الگوی توسعه مبتنی بر آمایش سرزمین با استناد بر توازن منطقه­ای و افزایش استانداردهای رفاهی دنبال شود. همچنین دولت می­تواند با اتخاذ سیاست­های بازتوزیعی مناسب، وضعیت نابرابری در درون استان­ها و در بین استان­های مختلف را بهبود ببخشد، در این راستا از جمله سیاست­هایی که می­توان پیشنهاد نمود اصلاح سیستم مالیاتی کشور است.

کلیدواژه‌ها

رفاه؛ تعادل منطقه ای؛ آمایش؛ توزیع درآمد؛ رفاه اجتماعی؛ ایران

عنوان مقاله [English]

Review the Intensity of Spatial and Regional Imbalance of Welfare (Comparative Study of Welfare in Iran Provinces based on Harvey and Smith Approaches)

چکیده [English]

      Cardinal welfare index is one of the indices for measuring horizontal regional equity. This index is calculated based on the income data of regions’ per capita and regional imbalance coefficient and the economical welfare level of regions. In this paper, Amartya Sen welfare index and tension function of social welfare have been used from 2011for measuring the intensity of spatial imbalance of social welfare in provinces of Iran. The research findings indicate that the highest level of welfare per capita in provinces of Iran is related to Tehran, Bushehr and Markazi provinces, and the lowest level is related to Sistan and Baluchestan province. Also, the findings show that the rank of tax per capita and average of tax rate of most no-welfare provinces is higher than the rank of income per capita that this subject is placed against the tax fairness principles in taxation. Therefore, comprehensive development approach; based on capabilities, relative advantages, capabilities and regional limitations; is needed in order to make a balanced and equal development of different areas. On the other hand, the government can improve the unequal status inside the provinces and among different provinces by adopting appropriate redistribution policies. In this way, the policy of modifying tax system of Iran can be recommended.

کلیدواژه‌ها [English]

Welfare, Regional Balance, Land use planning, income distribution

اصل مقاله

Review the Intensity of Spatial and Regional Imbalance of Welfare (Comparative Study of Welfare in Iran Provinces based on Harvey and Smith Approaches)

 

M. N. Shahiki Tash[1]

Assistant Professor of Scientific Member of the Sistan and Baluchestan University, Zahedan, Iran

H. Yaghfoori

Assistant Professor of Geography and Urban Planning, Sistan and Baluchestan University, Zahedan, Iran

Bagher Darvishi

Assistant Professor of Scientific member of the University of Ilam, Ilam, Iran

 

Abstract

      Cardinal welfare index is one of the indices for measuring horizontal regional equity. This index is calculated based on the income data of regions’ per capita and regional imbalance coefficient and the economical welfare level of regions. In this paper, Amartya Sen welfare index and tension function of social welfare have been used from 2011for measuring the intensity of spatial imbalance of social welfare in provinces of Iran. The research findings indicate that the highest level of welfare per capita in provinces of Iran is related to Tehran, Bushehr and Markazi provinces, and the lowest level is related to Sistan and Baluchestan province. Also, the findings show that the rank of tax per capita and average of tax rate of most no-welfare provinces is higher than the rank of income per capita that this subject is placed against the tax fairness principles in taxation. Therefore, comprehensive development approach; based on capabilities, relative advantages, capabilities and regional limitations; is needed in order to make a balanced and equal development of different areas. On the other hand, the government can improve the unequal status inside the provinces and among different provinces by adopting appropriate redistribution policies. In this way, the policy of modifying tax system of Iran can be recommended.

 

Key words: Welfare; Regional balance; Land use Planning; Income Distribution.

---

[1] . Corresponding author: [e-mail], Tel: [phone] 

مراجع

1. اشرفی، یحیی و زهرا گلی (1387): «بررسی وضعیت توزیع درآمد با استفاده از محاسبه ضریب جینی و شاخص رفاه سن»، ماهنامه بررسی مسائل و سیاست های اقتصادی، شماره های 87 و 88، تهران، صص 52-37.
2. حاتمی­نژاد، حسین و عمران راستی (1388): عدالت اجتماعی و عدالت فضایی منطقه­ای بررسی و مقایسه نظریات جان رالز و دیوید هاروی، فصلنامه سیاسی ـ اقتصادی، شماره­270-269، تهران، صص 95-82.
3. فیتزپتریک، تونی (1383): نظریه رفاه سیاست اجتماعی چیست؟ ترجمه­: هرمز همایون­پور، چاپ دوم، مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی، تهران.
4. کرمی، قاسم و محمد صادق لطفی (1387): «عدالت اجتماعی در برنامه­ریزی فضای جغرافیایی، عدالت اجتماعی، تهران»، مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، صص 90-71.
5. نیلی، فرشاد (1374): «رشد اقتصادی، توزیع درآمد و رفاه اجتماعی در سالهای 1372-1361»، فصلنامه برنامه و بودجه، شماره اول، تهران، صص 62-47.
6. موسی خانی، غلامرضا (1378): تجزیه و تحلیل رفاه اجتماعی در ایران و اثر پذیری آن از نابرابری درآمدی، پایان نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز.
7. رئیس دانا، فریبرز (1379): «نقد و بررسی چند الگوی نظری در اقتصاد رفاه»، فصنامه رفاه اجتماعی، سال دوم، شماره سوم، تهران، صص 78-65.
8. سامتی، م.، و محمدرضا حسینی (1380): «برآورد تابع مطلوبیت دولت و اندازه گیری شاخص رفاه در ایران»، مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان(علوم انسانی)، جلد دوازدهم، شماره 1و2، اصفهان، صص 35-54.
   1. Atkinson, A. B. (1970): “On the measurement of inequality’, Journal of Economic Theory, 2, 244-63.

10. Beach, C. M. and R. Davidson (1983): “Distribution free statistical inference with Lorenz curves and income shares”, Review of Economic Studies, 50, 723-35.

11. Bishop, J. A., S. Chakravorty and P. D. Thistle (1989): “Asymptotically distribution free statistical inference for generalized Lorenz curves, Review of Economics and Statistics, 71, 725-77.

12. Charlot, S.,& Gaigne, C.,&  Robert-Nicoud, F.(2006), Thisse, J. F., Agglomeration and Welfare : The Core-Periphery Model in the Light of Benthem, Kaldor and Rawls, Journal of Public Economics.

13. Cowell, F. A., & Gardiner, K.(1999), welfare weights, London School of Economics.

14. Dagum, C. (1990): “Relationship between Income Inequality Measures and Social Welfare Functions” Journal of Econometrics, 43, 91-102

15. Dagum, C. (1993): “The Social Welfare Bases of Gini and Other Inequality Measures”, Statistica, 53, 3-30

16. Dasgupta, P., A.K. Sen and D. Starett (1970): “Notes on the measurement of inequality”, Journal of Economic Theory, 6, 180-7.

17. Gottschalk, P and M. Joyce (1992): “Is earning inequality also increases in other industrialized countries?”, LIS/CEPS Working Paper No. 66, October.

18. Kakwani, N. C. (1980): Income Inequality and Poverty: Methods of Estimation and Policy Application, World Bank Research Publication, Oxford University Press.

19. Kakwani, N. C. (1984): “Welfare ranking in income distribution, in inequality, measurement and policy”, Advances in Econometrics, JAI Press, Gleenwitch, Conn.,3, 253-282.

20. Kula, E., Regional Welfare Weights in Investment Appraisal - The Case of India, The Journal of Regional Analysis & Policy,1-32, 2002.

21. Mukhopadhaya, (2006) “Trends in Income Disparity and Equality Enhancing Education Policies in the Development Stages in Singapore”, International Journal of Educational Development.

22. Mukhopadhaya, P. and V. V. B. Rao (2005): Income Inequality, in Singapore Economy in 21st Century, McGraw Hill, Singapore.

23. Sen, A. K. (1974): “Information Bases of Alternative Welfare Approaches” Journal of Public Economics, 3, 387-403.

24. Sen, A. K. (1976): “Real National Income”, Review of Economic Studies, 43, 19-39.

25. Sheshinski, E. (1972): “Relation between Social Welfare and the Gini Index of Inequality”, Journal of Economic Theory, 4, 98-100.

26. Shorrocks, A. F. (1983): “Ranking income distributions”, Economica, 50, 3-17.

27. Yitzhaki, S. (1979): “Relative Deprivation and the Gini Coefficient”, Quarterly Journal of Economics, 93, 321-24.

28. Yitzhaki, S. (1982): “Relative Deprivation and Economic Welfare”, European Economic Review, 17, 99-113.