بررسی روند تغییرات فراسنج های کیفی آب رود مارون درحوضه‌ی آبخیز سد مارون

فصلنامه علمی مهندسی منابع آب

مقاله 4، دوره 6، شماره 16، فروردین و اردیبهشت 1392، صفحه 37-50   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

نسرین زلکی بدیلی¹؛ مرجان سالاری^{* 2}؛ غلامعباس صیاد³؛ کاظم حمادی⁴

¹کارشناس ارشد فیزیک و حفاظت خاک دانشگاه شهید چمران اهواز

²کارشناس ارشد مهندسی محیط زیست دانشگاه شهید چمران اهواز

³استادیار گروه خاکشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز

⁴دکترای هیدرولوژی سازمان آب و برق خوزستان

تاریخ دریافت: 25 شهریور 1392،  تاریخ پذیرش: 25 شهریور 1392 

چکیده

امروزه استفاده از انواع نرم افزارهای رایانه‌ای از جمله Rockware ، و کاربرد GIS، امکان بررسی تغییرات فراسنجهای مختلف کیفیت آب را در بعد مکانی و زمانی میسر می‌سازد و می‌توان درک بهتری را از مجموعه‌ی عوامل آلوده کننده‌ی رود به صورت تصویری داشت. بنابراین، مدیریت و واپایش کیفیت این منبع آبی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با توجه به هدف مطالعه‌ی برخی فراسنجهای تعیین کننده ‌ی کیفیت آب رود مارون شامل کلرور، سولفات، کلسیم، منیزیم و سدیم، کربنات، pH, EC و TDS طی سالهای 83-1379مورد استفاده واقع شدند. روندیابی فراسنجهای مذکور براساس زمان و مکان صورت گرفت. نتایج روندیابی زمانی نشان داد که غلظت و دامنه‌ی تغییرات فراسنجها در فصول پرباران کمترین، و در فصول کم باران بیشترین می‌باشند. همچنین، روندیابی مکانی نشان داد که هر چه از منطقه‌ی‌ی کوهستانی به سمت دشت نزدیک می‌شویم، غلظت آلاینده‌ها افزایش می‌یابد. نتایج این مطالعات نشان دادند که امکان تشدید آلودگی در منطقه‌ی وجود داشته و باید در مدیریت منطقه‌ی در جهت کاهش آلودگی رود مارون اصلاحاتی به‌عمل آید. همچنین، بر اساس نمودار شولر بطور کلی، بیشتر نمونه‌های آب دارای غلظتهای کلراید و سولفات کمتر از غلظت مجاز قابل شرب می‌باشند، و کیفیت آب این دو ایستگاه از لحاظ شرب خوب است. بر اساس طبقه بندی ویلکاکس، نمونه‌های آب ایستگاه ایدنک در ردیف C3S1 ، و ایستگاه دهنو در ردیف C2S1 قرار گرفته‌اند که از لحاظ کشاورزی دارای کیفیت مناسب می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

حوضه‌ی آبخیز سد مارون؛ سامانه‌ی اطلاعات جغرافیایی؛ کیفیت آب

عنوان مقاله [English]

Spatial and Temporal Variations in the Water Quality of the Maroon River in the Maroon Dam Basin

نویسندگان [English]

N. Zalaki¹؛ M. Salari²؛ Gh. Sayyad³؛ K. Hemmadi⁴

چکیده [English]

Water quality is a matter of utmost importance as it determines its suitability for particular purposes. As rivers are the lifelines everywhere, especially in an environments having information regarding the quality of their water is extremely useful for the water users. As a river’s water quality varies with the seasons of the year and the geological formations through which it flows, establishing a trend as to where and when to expect certain changes in the quality of a river’s flow gains importance. It is fortune that the newly developed technologies facilitate achieving these objectives. Therefore, we used the GIS and the Rockware software and the data collected during the 2000-2004 period at 2 hydrometry stations on the Maroon River to better classify the water quality spatially and temporally. The Chemical analyses consisted of pH, EC, TDS, CL, SO4, Ca, Mg, and NaCo3. It was revealed that the water quality deteriorated from the rainy season towards the dry season. Furthermore, as the river advanced from the mountainous area towards the low-laying plains the quality diminished, too. Most of the water samples were low in Cl and So4 conceal rations according to the Schoeller’s diagram; therefore suitable for drinking. According to the Wilcox’s classification, the water at the Aydnak station was in the C3S1 class and at the Dehnavi station was in the C2S1 class, both suitable for irrigation purpose.

کلیدواژه‌ها [English]

Water Quality, Geographic Information System, Maroon dam basin

مراجع

1 .پـوی، س و همکـاران 1382 ،مهندسـی محـیط زیســت،

ترجمه محمد علی کی نژاد و سیروس ابراهیمی.

2 .دستورالعمل پایش کیفیت آبهای سطحی ( جاری). 1388 .

وزارت نیرو، دفتر مهندسـی و معیارهـای فنـی آب و آبفـا.

.203 -225 (25) شماره نشریهی

3 .شریعت، م. و م. منوری. 1375 .مقدمهای بر ارزیابی اثرات

زیست محیطی، سازمان حفاظت محیط زیست.

4 .رحیمی، آ. 1383 .شبکه های پایش کیفیت آب، مجلـه ی

آب و محیط زیست، شماره 51)30 .(

5 .چیت سازان، م.، ی. میرزایی، س. عطائی زاده و م. درانی

نژاد. 1386 .بررسی و ارزیابی کیفیت آب زیرزمینی دشت

دالون ـ سرله با استفاده ازGIS .همایش ژئوماتیک.

6 .علیــزاده، ا. 1382 .اص ـول هیــدرولوژی کــاربردی (جل ـد

چهارم)، مؤسسه چاپ و انتشـارات آسـتان قـدس رضـوی.

 . 736

7 .موسوی، ر.، ر. میرگلـوی بیـات، ص. معروفـی، و ح. زارع

ابیانه. 1388 .ارزیابی کیفیت آب و تیپ هیدروشـیمیایی

رودهای نکا، تجن و سفید رود از نظر شـرب و کشـاورزی.

همایش ملی بحران آب در کشاورزی و منابع طبیعی.

8 .نصـراالله زاده، ح.، و آ. واردی. 1381 .بررســی کیفیــت آب

رود تجن با استفاده از منحنی شاخص کیفیـت، مجموعـه

مقالات ششمین سمینار بـین المللـی مهندسـی رود جلـد

دوم، اهواز، دانشگاه شهید چمران اهواز، 903

9. Chapman, D. 1996. Water quality

assessment. E&FN spon, an imprint of

Chapman &Hall. 2nd.

10. Dasilva, A.M.M., and S.L. Buenno. 2001.

Using chemical and physical parameters to

define quality of Parado River water

(Botucatu- sp- Brazil), Wat. Res. Elsivier

Sience 35: 1609-1616.

11. Food and Agriculture Organization of the

United Nations Rome. 1985 FAO.

http://www.fao.org/DOCREP/003/T0234E

/T0234E00.htm

12. Karanth, K.R. 2001. Groundwater

assessment, development, and

management. Tata McGraw-Hill , N.Y.

13. Mortimer, R., G.R. Cannell, and R.S.

Addison.. 1977. Methimazole and

propylthiouracil equally cross the perfused

human term placental lobule. J Clin

Endocrinol Metab. 82: 3099-106.

14. Teraoka, H., and M. Ogava. 1984.

Behavior of elements in the Takahashi,

Japan river basin. J. Environ. Qual.

13:453-459.

15. Miller, W.W., J.C. Guitjens, and C.N.

Mahannah. 1984. Water quality of

irrigation and surface teturn flows from

flood-irrigated pasture and alfalfa hay.J.

Environ. Qual. 13: 543-548.

16. Stober, I., and K. Bucher. 1999. Deep

groundwater in the crystalline basement of

the Black Forest region.