تغییرات زمانی و مکانی ارتباط غلظت رسوبات معلق با برخی آلاینده‌های رودخانه زاینده‌رود

فصلنامه علمی مهندسی منابع آب

مقاله 8، دوره 8، شماره 25، مرداد و شهریور 1394، صفحه 97-108   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سیّدحمیدرضا صادقی^{* 1}؛ محبوبه کیانی‌هرچگانی²؛ پری سعیدی²

¹استاد گروه مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع‌طبیعی دانشگاه تربیت مدرّس

²دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس

تاریخ دریافت: 25 مرداد 1394،  تاریخ پذیرش: 25 مرداد 1394 

چکیده

شناخت دینامیک رسوبات معلق، انتقال، ته‎نشینی و بر هم‎کنش آن‎ها با سایر اجزای یک اکوسیستم نقش مهمّی در شناخت یک حوزه آبخیز ایفا می‌کند. تحقیق حاضر با هدف بررسی تغییرات زمانی و مکانی ارتباط غلظت رسوبات معلق با برخی آلاینده‌ها مثل کادمیم، کروم، نیکل و سرب به صورت محلول در آب و جذب شده توسط رسوبات در حوزه آبخیز زاینده‌رود با مساحت 28/4946 کیلومتر مربع انجام گرفت. برای این منظور نمونه‌برداری رسوب معلق از بالادست سد در ایستگاه‌های قلعه شاهرخ و اسکندری و پایین‌دست سد در ایستگاه پل‌زمانخان طی فروردین 1391 تا اسفند 1391 به‌صورت دو بار در ماه از رودخانه زاینده‌رود برداشت شد. نتایج تحقیق نشان دهنده ارتباط بالایی بین غلظت رسوب معلق با کروم موجود در رسوب معلق با ضریب همبستگی بالای 63 و 52 درصد به‌ترتیب در ایستگاه قلعه‌شاهرخ و پل‌زمان‌خان بود. طبیعی است نتایج حاصل قابلیت استفاده در مدیریت صحیح منابع آبی حوزه آبخیز مورد مطالعه را خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

فلزات سنگین موجود در آب؛ فلزات سنگین موجود در رسوب معلق؛ حوزه آبخیز زاینده‌رود؛ کیفیت آب

عنوان مقاله [English]

Temporal and Spatial Variations of Relationship between Suspended load Concentration and Some Contaminants of the Zayandeh-Rud River

چکیده [English]

Dynamics, transportation and deposition of the suspended load and its interactions with other ecosystem components play an important roles in a watershed system. The present study aimed at assessing in the temporal and spatial variations of relationships between the suspended load concentration and some of contaminants viz. cadmium, chromium, nickel and lead transported in solute or solid forms. The study was conducted in the Zayandeh-Rud Watershed in the Isfahan Province, Iran, with an area of some 4946.28 km². Suspended load samplings was made biweekly at Ghale-Shahrokh and Eskandari Stations in the upstream and from Pole-Zamankhan Station, the downstream of the Zayandeh-Rud Dam from April 2012 to March 2013 and the samples were analyzed by an ICP. Results showed high correlation between the suspended load concentration and particulate chromium content with efficiency coefficients larger than 63% (P<0.001) and 52% (P<0.05) in Ghale-Shahrokh and Pole-Zamankhan Stations, respectively. Results may be applied for a more proper management of water resources of the study watershed.

کلیدواژه‌ها [English]

Dissolve heavy metal, particulate heavy metal, Water Quality, Zayandeh-Rud Watershed

مراجع

1. زلکی بدیلی ‌ن، ‌سالاری ‌م،‌ صیاد غ ع و حمادی ک، 1392. بررسی روند تغییرات فراسنج های کیفی آب رود مارون درحوضه‌ی آبخیز سد مارون. مهندسی منابع آب. ‌6(16): 37-50.
2. طباطبایی ج و ذهب‌صنیعی ا، 1389. ارزیابی غلظت فلزات سمی سنگین و تغییرات آن‌ها در رودخانه زاینده‌رود اصفهان. در مجموعه چکیده مقالات همایش ملی آب با رویکرد آب پاک، تهران، 11 و 12 اسفند 1389، 8 ص.
3. کاوه ع‌ ر، حبیب نژاد روشن‌ م، شاهدی ک و قربانی ج، ‌1392.  بررسی تغییرات زمانی و مکانی کیفیت آب (مطالعه‌ی موردی: رود تالار، استان مازندران). مهندسی منابع آب. ‌6(18): 49-62.
4. محمدی‌‌رجبی ف و ملکی‌نژاد ح, 1391. بررسی اثر سد زاینده‌رود بر مقدار رسوب و کیفیت آب. همایش ملی انتقال آب بین حوزه‌ای (چالش‌ها و فرصت‌ها)، شهرکرد، خرداد، 1391، 7 ص.
5. مفتاح‌هلقی م، 1388. برآورد حداکثر بارآلودگی مجاز قابل تخلیه به گرگان‌رود. مجله پژوهش‌های حفاظت آب و خاک. 16 (1): 19-35.
6. موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، 1385. آب- تعیین اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی پس از n روز (BOD_n). قسمت دوم: روش آزمون برای نمونه‌های رقیق نشده. استاندارد ملی ایران. چاپ اول. 22ص.
7. ودیعتی ‌م،‌ نخعی ‌م،‌ امیری امرایی‌ و و میرعربی ع، 1392. ارزیابی کیفیت آب رود کارون با استفاده از شبیه استنتاج فازی، مهندسی منابع آب. ‌6(18): 39-48.
   1. Arncheidt, J., Jordan, P., Li, S., Mc Cormick, S., Mc Faul, R., Mc Grongan, H. J., Neal, M. and Sims, J.T. 2007. Defining the Source of Low Flow Phosphorus Transfer in Complex Catchment. Sci. Total Environ. 382: 1-
   2. Das, G. 2000. Hydrology and Soil Conservation Engineering. Prentice -Hal of India Press. 489 p.

 

 

1. Dessouki, T. C. E., Hudson, J. J., Neal, B. R. and Bogard, M. J. 2005. The Effect of Phosphorus Addition on the Sediment of Contaminants in a Uranium Mine Pite _ Lake. Water Research. 39: 3055-3061.
2. Horowitz, A. J. 2008. Determining Annual Suspended Sediment and Sediment-Associated Trace Element and Nutrient Fluxes. Sci. Total Environ. 400, 315-343.
3. Hsu, P., Matthai, A., Heise, S. and Ahlf, W. 2007. Seasonal variation of sediment toxicity in the Rivers Dommel and Elbe. Environ pollut. 148(3): 817-823.
4. Kiani Harchegani, M., Sadeghi, S. H. R. and Younesi, H. A. 2010. Comparison of Heavy Metals Content in Water and Suspended Sediment Concentration. The 6th International Symposium on “Protection and Utilization of Ecosystems in Arid and Semi- Arid Regions”, 2nd-6th October 2010, Karaj, Iran.
5. Koroluk, S. L. and de Boer, D. H. 2007. Land Use Change and Erosional History in a Lake Catchment System on the Canadian prairies. Catena. 70: 155–168.
6. Lahr, J., Mass-Diepeveen J, L., Stuijfz and Suzanne, C., G. leonads, P. E., Druke, J. M., Lucker, S., Espeldoorn, A., C. M. Kerkum, L., L.P. Van Stee, L., and Hendriks, A. J. 2002. Response in Sediment Bioassays used in Netherlands: Can Observed Toxicity be Explained by Monitored Priority Pollutant? Water Res. 37: 1691-1710.
7. Liu, W. X., Li, X. D., Shen, Z. G., Wang, D. C., Wai, O. W. H. and Li, Y. S. 2003. Multivariate Statistical Study of Heavy Metal Enrichment in Sediments of the Pearl River Estuary. Environ Pollut. 121: 377–388.
8. Singh, V. P. 1992. Elementary hydrology. Eastern Economy Edition, New Delhi. India. 973p.

 

 

1. Sadeghi, S.H.R., Kiani Harchegani, M. and Younesi, H. A. 2012. Suspended Sediment Concentration and Particle Size Distribution and Their Relationship with Heavy Metal Content, J Earth Sys Sci. 121 (1): 63–71.
2. Walling, D. E. and Moorehead, P. W. 2004. Sediment Dynamics, Transport and Deposition, and Distribution the Particle Size Characteristics of Fluvial Suspended Sediment an Overview. Hydrobiologia. 176-177: 25-149.

Walling, D.E., Russell, M. R. and Webb, B. W. 2000. Controls on the Nutrient Content of Suspended Sediment Transport by British Rivers. Sci. Total Environ. 266: 113-123